زمانی که عمر یک ستاره به پایان برسد چه اتفاقی میافتد؟ منظور از به پایان رسیدن عمر یک ستاره چیست؟
پیش از اینکه به این سوالات پاسخ دهیم، بایستی بدانیم که اساسا ستارهها به چه شکل متولد میشوند و منبع حرارت ستارهها چیست؟ میدانیم که گرانش در نبود نیروهای دیگر، باعث حرکت اجسام به سمت یکدیگر میشود. گرانش نسبت به انواع دیگر نیرو (نیروی هستهای ضعیف، نیروی الکترومغناطیسی و نیروی هستهای قوی)، یک نیروی بسیار ضعیف است. اما همین نیروی ضعیف، تنها نوع نیروست که میتواند در ابعادی ورای منظومهی شمسی عمل کند. گرانش یک نیروی با برد بلند است که همواره باعث جذب اجسام به سمت یکدیگر میشود. هرچه جرم دو جسم بیشتر باشد یا هرچه این دو جسم به هم نزدیکتر باشند، مقدار این نیرو بیشتر است.
سحابیها زادگاه ستارگان هستند. سحابی ابر عظیمی از غبار، گاز و پلاسماست. سحابی شکارچی یا Orion Nebula یکی از سحابیهای واقع در کهکشان راه شیری است که ۱۳۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد. اما در این سحابیها چه چیزی روی میدهد؟
به علت نیروی گرانش، ذرات این ابرهای بزرگ، به سمت هم جذب میشود. تحت این نیروی عظیم گرانشی (ناشی از جرم زیاد)، ذرات بیشتر و بیشتر به یکدیگر فشرده میشوند و موادی که در مرکز قرار دارند، شروع به گرم شدن میکند و شبه ستاره یا proto star را شکل میدهند. موادی که اطراف این هسته قرار دارند شروع به ریزش درون ستاره میکنند.
البته بخشی از این ابر غبار و گاز نیز به درون ستاره ریزش نکرده و بعدا سیارات، سیارکها و دنبالهدارها را تشکیل میدهد و یا به صورت غبار باقی میمانند. در نتیجهی گرانش عظیم ذرات این شبهستاره، دما و فشار در مرکز آن تا حد بسیار زیادی افزایش مییابد تا اینکه فرآیند همجوشی یا ذوب هستهای رخ دهد. طی این فرآیند همجوشی هستهای، اتمهای هیدروژن به یکدیگر پیوسته و اتمهای سنگینتر هلیم را تشکیل میدهند. در واقع گرانش موجب انقباض ستاره میشود و فرآیند همجوشی با تولید انرژی و انبساط ستاره، بر این انقباض غلبه میکند و یک تعادل بین این دو برقرار میشود.
میتوان گفت هنگامی که این تعادل برقرار شود، ستاره متولد میگردد.