نوع دیگری از ضدعفونی کنندهها به صورت عوامل غیراکسنده (Non-oxidizing agents) یا منعقد کننده (Coagulating agents) همچون الکلها، ترکیبات آمونیوم، فنولها و آلدهیدها هستند.
اساس عملکرد ضدعفونیکنندههای غیراکسنده بدین صورت است که این عوامل با میکروارگانیسمها واکنش داده و باعث میشوند بخشهایی از میکروارگانیسمها به صورت اتصال عرضی (Cross linking) به عامل انعقاد متصل شوند. منظور از اتصال عرضی در شیمی و بیولوژی، یک یا تعدادی پیوند است که دو زنجیر پلیمری مجاور را به یکدیگر متصل میکند. این ضدعفونیکنندهها بر روی DNA یا RNA و یا بر روی پروتئینها یا آمینواسیدها عمل میکند.
نوع اول این ضدعفونیکنندهها، عوامل آلکیله کننده (Alkylating agents) هستند که با اتصال عرضی مولکولهای DNA و RNA به یکدیگر، اولا در ساختار این مولکولها بینظمی (Disorder) ایجاد میکنند و در نتیجهی این اتصال عرضی، رشتهها به راحتی از یکدیگر جدا نمیشوند و اولین مرحلهی همانندسازی که جدا شدن دو رشته از یکدیگر است، مختل میشود. دوم اینکه با ایجاد خطا در ساختار DNA، رشتهی DNA در معرض یک مکانیزم اصطلاحکنندهی خودکار قرار گرفته و از بین میرود.
البته اینکه اتصال عرضی موجب غیرفعال شدن سلول شود یا نه، بستگی به نوع سلول دارد. در حالیکه اکثر سلولها با وجود یک یا دو اتصال عرضی غیر فعال میشوند، یک گونهی وحشی از باکتریها با وجود بیش از ۵۰ اتصال عرضی، باز هم خود را اصلاح کرده و بازیابی میشود. همچنین گونهای از مخمرهای وحشی، با وجود ۱۲۰ تا ۲۰۰ اتصال عرضی، باز هم قابلیت بازیابی دارند. نوع دوم ضدعفونیکنندههای غیراکسنده از طریق تاثیر بر روی پروتئینها و آمینواسیدها عمل میکند. آلدهیدها مهمترین ضدعفونیکنندهها از این نوع هستند.
زمانی که یک آلدهید به سطح سلول میرسد، موجب اتصال عرضی تمامی پروتئینها و آمینواسیدها میشود. آلدهیدها خصوصا به آمینواسیدهایی همچون لیزین، گلوتامین و آرجینین که دارای گروه NH2 هستند، تمایل دارند. در نتیجهی این اتصال جانبی، ساختار پروتئین دفرمه شده و از بین میرود.
تصویر: نخستین تصویر مستقیم از ساختار مارپیچ دو رشتهای DNA تهیه شده به وسیلهی یک میکروسکوپ الکترونی توسط انزو دی فابریزیو enzo di fabrizio استاد فیزیک دانشگاه Università ‘Magna Graecia’ di Catanzaro ایتالیا، سال ۲۰۱۲ (۵۹ سال پس از اینکه بیولوژیست مولکولی جیمز واتسون و فرانسیس کریک، بیوفیزیکدان انگلیسی، ساختار دورشتهای DNA را پیشنهاد دادند). ” لینک مقالهی مربوط به این تصویر “