به نمودار زیر دقت کنید. این نمودار به نظر من یکی از عجیبترین نمودارهای رسم شده در تاریخ علم است. شاید بگویید این نمودار، نموداری شبیه بقیهی نمودارهاست، اما قضیه عجیبتر از هر نموداریست که تاکنون با آن مواجه شده اید و فکر میکنم بعد از اینکه بفهمید این نمودار چه چیزی را نشان میدهد، حداقل یک شب را نتوانید راحت بخوابید.
جورج لومتر (George Lemaitre)، کشیش، اخترشناس و فیزیکدان بلژیکی، این نمودار را در سال ۱۹۲۷ با دست رسم کرد. این نمودار، پاسخهای همزمان معادلات نسبیت عام اینشتین است که لومتر آن را برای شروع جهان، حل کرد. البته تا سال ۱۹۹۸ این نمودار چاپ نشد و کسی به راه حل لومتر توجهی نکرد. اما این نمودار، یکی از مهمترین نمودارها در نظریهی بیگ بنگ است که در ادامه بیشتر با این نمودار آشنا میشویم.
محور افقی این نمودار، زمان است و محور عمودی این نمودار، شعاع کیهان. نمودار بالایی (اولین منحنی از بالا)، نحوهی تغییر شعاع جهان را نشان میدهد که با اندازهگیریها نیز متناسب است. نمودار از زمان صفر و شعاع صفر شروع شده است که این نقطهی تکینگی (singularity) یا همان بیگ بنگ است.
اگر به منحنی اول از بالا که جهان اکنون ماست، نگاه کنیم، میبینیم که جهان منبسط شده و هرچقدر هم جلو رفتهایم، سرعت انبساط جهان افزایش یافته است. خب این چیزیست که ما امروز دقیقا آن را میبینیم و میدانیم که سرعت انبساط جهان، با گذشت زمان همچنان در حال افزایش است.
آن نقطهی تکینگی یا نقطهی صفر را نیز توانستهایم به کمک روش های ویژه ای تا نزدیکی آن را به خوبی رصد کنیم. اما قسمت عجیب ماجرا، آن منحنیهای دیگر است. آن منحنیها، جهانهایی را نشان میدهد که میتوانسته به وجود بیاید و نیامده، یا جهانهایی که به وجود آمده و از بین رفته و ما هیچوقت آنها را ندیدهایم، یا جهانهایی که به وجود آمده و هنوز هم وجود دارد و ما نمیتوانیم آنها را ببینیم. این جهانها اگر وجود داشته باشند، قوانینی بسیار متفاوت از قوانین جهان ما دارند. مثلا در مورد پنج منحنی پایین، این جهانها ابتدا منبسط شده و بعد شروع به انقباض کرده اند.
اینکه شروع به انقباض کرده میتواند بدین معنا باشد که زمان در این جهانها، احتمالا در جهت منفی حرکت میکند. البته اینها همه گمانهزنیست، چرا که ما هنوز نتوانستهایم هیچ نشانهای بر وجود جهانهای موازی پیدا کنیم. اما همانطور که در این نمودار میبینید، این موضوع از نظر ریاضی و تئوری، توجیه پذیر بوده و اصلا غیرممکن نیست.
– اَبا اِباد