دیروز دیدم دوست عزیز جناب آقای امیرعلی امیزحمزه Amirali Amirhamzeh شعری بسیار زیبا که سروده‌ی خودشان است در لینکتین منتشر کرده‌اند که مطلع آن چنین است:
“من شاعر نیستم
پیشه‌ام داروسازی‌ست
هنرم ساختن مرهم زخم
و به هم دوختن ذات طبیعت به شفاست”
پیشنهاد می‌کنم مابقی این شعر زیبا را در صفحه‌ی ایشان بخوانید و لذت ببرید. اما دوست داشتم کمی شوخی کنم. اینکه در زبان انگلیسی دارو دو معادل drug و medicine دارد که کلمه‌ی اولی در فرهنگ عامه معنی مواد مخدر را نیز می‌دهد. اما در زبان رسمی از آن با معنی دارو نیز بسیار استفاده می‌شود. مثلا عنوان سازمان غذا و داروی آمریکا، FDA است که مخفف Food and Drug Administration می‌باشد. یا مثلا فیلد تحقیقاتی بین رشته‌ای جدیدی که چند سالی‌ست توجه محققان زیادی را به خود جلب کرده، بررسی مکانیزم‌های دارورسانی‌ست که معادل تخصصی آن نیز Drug Delivery می‌باشد و اگر کلمه‌ی Drug را به عنوان مواد مخدر فرض کنیم، این دراگ دلیوری معنای همان کار ساقی را می‌دهد. ما نیز گاهی اوقات سر بسر محققان این حوزه می‌گذاشتیم و به شوخی می‌گفتیم که دراگ دلیوری چطور کار می‌کند و کار شما مثل کار ساقی‌هاست؟ البته که این یک شوخی بود و در این حوزه، تحقیقات جدی برای ساخت داروهای بسیار موثر و با عوارض بسیار کمتر از داروهای قبلی، در جریان است.
احتمالا دیده‌اید که فردی به سرطان مبتلا شده و در حال دریافت داروهای شیمی درمانی‌ست. بسیاری از داروهای شیمی درمانی برای تضعیف بافت سرطانی طراحی شده اند، اما همزمان سایر بافت‌های سالم را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند و شما می‌بینید که فرد بعد از مدتی بسیار ضعیف می‌شود و موهای سر و صورتش شروع به ریزش می‌کند. حالا به کمک این مکانیزم‌های دارورسانی یا همان دراگ دلیوری، یک حامل دارویی طراحی کرده و دارو را بر آن سوار می‌کنند و این حامل دارویی می‌رود و دقیقا بعد از رسیدن به بافت سرطانی دارو را آزاد می‌کند و در نتیجه سایر بافت‌های سالم از اثرات این داروهای شیمی درمانی در امان می‌مانند.
می‌بینید که این حوزه‌ی تحقیقاتی چقدر می‌تواند برای بشر، نتایج مفید و ارزشمندی به همراه داشته باشد. اما در مورد آن شوخی اول، باید بگویم شاید از این جهت که بعضی از مواد مخدر نیز در گذشته یا حتی اکنون و در دزهای پایین‌تر به عنوان دارو استفاده می‌شده است تا حدی استفاده از کلمه‌ی دراگ درست باشد. مثلا این ماده‌ی مخدر هروئین ابتدا یک داروی سرماخوردگی بوده است که اولین بار توسط کمپانی داروسازی معروف بایر آلمان، طراحی و تولید شده و پتنت آن هم از ابتدا به اسم این شرکت بوده است.
در سال ۱۹۸۹، کمپانی بایر، هروئین را با همین بسته بندی که در تصویر بالا می‌بینید، به عنوان داروی مسکن و سرفه و سردرد به بازار عرضه کرد. در آن زمان بایر، هروئین را در کنار آسپیرین به عنوان داروی سرماخوردگی می‌فروخت. تا اینکه در جنگ جهانی اول و با شکست آلمان، کشورهای پیروز جنگ، امتیاز این دو دارو را از این کمپانی آلمانی گرفتند. چرا که این دارو از داروی مورفین مسکن بسیار قوی‌تری بود و بسیار به درد سربازان زخمی در جنگ می‌خورد. اما بعدا مشخص شد که این دارو به شدت اعتیاد آور است و از همین بابت، کم کم کنار گذاشته شد و استفاده از آن ممنوع گردید.
– اَبا اِباد