تصویر بالا مربوط به کتاب تاریخ ماهیها (Historia Piscium) است. این کتاب یکی از مهمترین کتابهای تاریخ علم است. البته نه از این بابت که حرف خاصی برای گفتن داشته باشد یا روی شناخت ما از جهان تاثیر داشته باشد، بلکه از این بابت که این کتاب، میرفت که جلوی چاپ مهمترین کتاب تاریخ علم بشر یعنی کتاب اصول ریاضیاتی فلسفهی طبیعی نیوتن (Philosophiae Naturalis Principia Mathematica) را بگیرد. این کتاب را دو دانشمند به نامهای جان ری و فرانسیس ویلوگبی در سال ۱۶۸۶ نوشتند و به انجمن سلطنتی علوم انگلستان ارائه کردند.
اعضای انجمن سلطنتی وقتی کتاب را دیدند، گول خوردند و روی اسب باخته سرمایه گذاری بسیار بدی انجام دادند. در آن زمان چاپ کتاب امری بسیار هزینه بر بود و بدون حمایت انجمن سلطنتی علوم، یک نویسنده به سختی میتوانست از عهدهی مخارج چاپ کتاب برآید. از طرف دیگر، حمایت انجمن سلطنتی از بابت مرجعیت آن، برای چاپ کتابهای علمی و فلسفی بسیار اهمیت داشت و به نوعی به کتاب، ارزش و جایگاه میبخشید. اما به هر حال، انجمن سلطنتی گول کتاب تاریخ ماهیها را خورد و سرمایه گذاری بزرگ و اشتباهی روی آن انجام داد، به این امید که این کتاب به سرعت فروش برود و پول آن برگردد. خیلی زود مشخص شد که کتاب تاریخ ماهیها، چندان ارزشی ندارد و این سرمایه گذاری اشتباه، انجمن سلطنتی را تا مرز ورشکستگی کشاند. تا جاییکه متولیان انجمن سلطنتی قصد داشتند در انجمن را تخته کنند.
در همان سالها، بزرگترین دانشمند تمام اعصار، اسحاق نیوتن، کتاب بزرگ خودش یعنی اصول ریاضیاتی فلسفهی طبیعی را نوشته بود و برای انجمن سلطنتی فرستاد. این کتاب را میتوان حتی سرآغاز تاریخ علم بشر به معنای امروزی آن و سرآغاز تاریخ فیزیک دانست. اساسا این کتاب نگاه ما به جهان را تغییر داد. در همین کتاب بود که نیوتن روشهای حساب دیفرانسیل خودش را برای بررسی حرکت اجسام ارائه داد. اصول نیوتن هم در این کتاب ارائه شده بود. انجمن سلطنتی هم خیلی خوب متوجه ارزش این کتاب بود، اما متاسفانه بر اثر حماقتی که به خرج داده بودند، پولشان را به جای کتاب بزرگ نیوتن، روی کتاب تاریخ ماهیها سرمایه گذاری کرده بودند و هیچ پولی برای چاپ کتاب نیوتن نداشتند.
اگر کتاب نیوتن چاپ نمیشد، معلوم نیست که مسیر علمی بشر، چه سرنوتشی پیدا کند و چقدر طول بکشد تا ما به دانشی که نیوتنِ نابغه برای ما به ارمغان آورده بود، دست پیدا کنیم. یک لحظه فکرش را بکنید، بزرگترین دانشمند تمام اعصار مهمترین اثر خودش را نوشته و آمادهی عرضهی آن به جهان است. اثری که میرود که ما را به آیندهی جهان پرتاب کند و به تمدن بشر یک تکان اساسی بدهد. آنوقت یک عده احمق در انجمن سلطنتی به جای حمایت از این اثر مهم، روی کتابی راجع به تاریخ ماهیها سرمایه گذاری کردهاند و پول چاپ کتاب نیوتن را ندارند. ما واقعا خوششانس بودیم که فرد زیرک و هوشیاری مثل ادموند هالی کارمند انجمن سلطنتی باشد. او که ارزش کار نیوتن را میدانست و میدانست که چاپ این کتاب، تاثیر عظیمی روی تاریخ بشر و تاریخ علم بشر دارد، تمام اموال خودش را به انجمن سلطنتی داد تا آنها روی چاپ کتاب نیوتن سرمایه گذاری کنند. بالاخره با تلاش او یک سال بعد و در سال ۱۶۸۷ کتاب نیوتن به چاپ رسید و به سرعت مورد توجه دانشمندان جهان قرار گرفت. قسمت خنده دار ماجرا این است که کتاب تاریخ ماهیها آنقدر روی دست انجمن سلطنتی باد کرده بود که انجمن شرط کرده بود که قرضش به ادموند هالی را با همان کتابهای تاریخ ماهیها پس بدهد.
– ابا اباد