در جهان فیزیکی اطراف ما، پدیده‌های مختلف با سرعت‌های گوناگونی در حال رخ دادن است.
برخی پدیده‌ها آنقدر سریع رخ می‌دهند که از چشم ما دور می‌مانند. سرعت وقوع برخی دیگر از پدیده‌ها آنقدر کند است که آن‌ها نیز برای ما ملموس نیست. بعضی دیگر از پدیده‌ها آنقدر آهسته رخ می‌دهد که عمر یک انسان یا حتی چندین نسل از انسان‌ها کفاف درک این تغییرات را نمی‌دهد. انسان به کمک حواس خود تنها قادر به درک پدید‌ه‌هایی‌ست که در بازه‌ی زمانی چند میلی ثانیه تا چندین دهه رخ می‌دهد. اما انسان به کمک ابزارهای علمی می‌تواند پدیده‌های خارج از این محدوده را نیز درک کند، هرچند که نتواند مستقیما با حواس خود آن‌ها را مشاهده کند.
من در اینجا علاقه دارم به چند پدیده و بازه‌ی زمانی آن‌ها اشاره کنم.
۱ – بازه‌ی زمانی در حد یوکتوثانیه ( ده به توان منفی بیست و چهار ثانیه): عمر برخی از ذرات بسیار ناپایدار زیراتمی در چنین بازه‌ی زمانی است که فیزیک ذرات به بررسی آن می‌پردازد.
۲ – بازه‌ی زمانی در حد زپتوثانیه (ده به توان منفی بیست و یک ثانیه) : نیمه عمر برخی عناصر رادیواکتیو در این حد است و فیزیک هسته‌ای بدان می‌پردازد.
۳- بازه‌ی زمانی در حد میکروثانیه (ده به توان منفی شش ثانیه): طول عمر میون‌ها در چنین بازه‌ی زمانی‌ست. میون‌ها ذراتی زیراتمی هستند که از جهات بسیاری مشابه الکترون‌ها می‌باشند، اما بسیار سنگین‌ترند. شاخه‌ی فیزیک ذرات و فیزیک انرژی بالا (high-energy physics) به بررسی این پدیده‌ها می‌پردازند.
۴- بازه‌ی زمانی در حد یک ثانیه: ضربان قلب انسان در چنین بازه‌ای رخ می‌دهد. ما به راحتی می‌توانیم پدیده‌ها را در این فاصله‌ی زمانی را درک کنیم.
۵- بازه‌ی زمانی یک روز (ده به توان شش ثانیه): ما در این فاصله می‌توانیم حرکت خورشید و ماه را مشاهده کنیم.
۶- بازه‌ی زمانی یک سال (ده به توان هفت ثانیه): ما در این فاصله می‌توانیم تغییر فصل‌ها را ببینیم.
۷- بازه‌ی زمانی گیگاثانیه یا چند دهه (ده به توان ۹ ثانیه): ما در این فاصله، می‌توانیم زندگی و مرگ یک انسان و حیوانات دیگر را ببینیم.
۸- بازه‌ی زمانی چند هزار ساله (ده به توان یازده ثانیه): قدمت ثبت تاریخ بشر و همچنین تمدن‌ها در چنین بازه‌ای است.
۹ – بازه‌ی زمانی دویست هزار ساله (ده به توان سیزده ثانیه): عمر بشر مدرن بر روی زمین در چنین بازه‌ای است.
۱۰ – بازه‌ی زمانی چند میلیارد سال (ده به توان هفده ثانیه): عمر زمین، ستارگان و کهکشان‌ها و به طور کلی کیهان در این بازه‌ی زمانی سنجیده می‌شود. پی‌نوشت: به قول هوشنگ ابتهاج زمان بیکرانه را تو با شمار گام عمر ما مسنج
– اَبا اِباد
