وقتی که من یک دانش آموز دبستانی بودم، سوال مسخره‌ای بود که همیشه از دانش آموزان پرسیده میشد تا ذهن آن‌ها را به چالش بکشد.
آن سوال این بود که یک کیلو پنبه سنگین تر است یا یک کیلو آهن؟
اما من این سوال را اینگونه تغییر می‌دهم، آیا دمای پانزده درجه سانتیگراد در زمستان سردتر است یا در تابستان؟
واقعیت این است که با احتمال بیشتری، یک دمای یکسان، در زمستان سردتر باشد. علت آن نیز این است که دمایی که دماسنج به ما نشان می‌دهد، با دمایی که ما احساس می‌کنیم متفاوت است. به دمایی که ما احساس می‌کنیم، “دمای حسی” یا feel temperature گفته می‌شود. اکثر سایت‌های هواشناسی، در کنار دما، دمای حسی را با عناوین مختلف ذکر می‌کنند. مثلا مانند تصویر می‌گوید اکنون دمای هامبورگ ۱۱ درجه است، اما شما آن را ۹ درجه احساس خواهید کرد.
منشا این تفاوت در چیست؟
میزان رطوبت، زاویه‌ی تابش خورشید و سرعت وزش باد، در دمایی که دماسنج نشان می‌دهد، تاثیر چندانی ندارد، اما در دمایی که ما احساس می‌کنیم چرا. به عنوان مثال، در زمستان، خورشید با زاویه‌ی کمتری به ما برخورد می‌کند و به همین خاطر، ما میزان کمتری انرژی به صورت تابشی دریافت می‌کنیم و بیشتر احساس سرما می‌کنیم. اما در تابستان، خورشید به صورت مستقیم‌تر به ما برخورد می‌کند و ما احساس گرما می‌کنیم. پس بایستی در تعیین دمای حسی، زاویه‌ی تابش خورشید لحاظ شود. یکی دیگر از این پارامترها، وزش باد است. وزش باد تاثیری روی دمایی که یک دماسنج نشان می‌دهد، ندارد. اما برای بدن ما قضیه متفاوت است. باد رطوبت سطح بدن ما را تبخیر می‌کند و ما در باد، احساس سرمای بیشتری می‌کنیم. به همین خاطر در زمستان باد را دوست نداریم. پس باد پارامتر دیگری در دمای حسی است.
پارامتر مهم دیگری که بایستی در دمای حسی لحاظ شود، رطوبت است.
یک دماسنج از رطوبت تاثیر چندانی نمی‌پذیرد. اما برای بدن ما رطوبت بسیار مهم است. دمای سی و پنج درجه در تهران، از دمای سی و پنج درجه در رشت بسیار قابل تحمل تر است. رطوبت بالای هوا در رشت، مانع تبخیر آب می‌شود. اگر رطوبت سطح بدن ما تبخیر نشود، دمای بدن ما بالا می‌رود و ما احساس گرمای بیشتری می‌کنیم. پس رطوبت هوا نیز در میزان دمای حسی تاثیرگذار است. در محاسبه‌ی دمای حسی، پارامترهای دیگری مثل ابری یا نیمه ابری بودن (از بابت تاثیر سایه) یا فشار هوا نیز دخیل است. پس دفعه‌ی بعدی که قصد دارید از خانه خارج شوید، برای انتخاب لباس مناسب، به جای دماسنج، در گوشی موبایل خود، دمای حسی را چک کنید.