من صاحب این صفحه را در اینستاگرام نمیشناسم و اصلا نمیدانم تحصیلات ایشان چیست، آیا در یک رشتهی علمی درس خوانده اند یا در یک رشتهی فلسفی یا یک رشتهی مهندسی، هیچیک از اینها را نمیدانم و اصلا نیازی نیست که بدانم و این موضوع به من هیچ ارتباطی هم ندارد که بخواهم بدانم. اما سوالی که پرسیده اند از سوالات بسیاری از افراد که در این رشته ها حتی تا مقاطع بالا، درس خوانده اند، جالبتر و عمیقتر است.
من از خواندن این سوال آنقدر به وجد آمدم که باید بگویم این بهترین سوالی بود که در مدت فعالیت صفحهی ابا اباد، تاکنون از من پرسیده شده است و به همین خاطر، تصمیم گرفتم یکی از نوشتارهایم را به همین یک سوال اختصاص دهم. اینکه اصلا چطور دو هزار و پانصد سال قبل، برای ارسطو چنین سوالی پیش آمده بود که
آیا هرچه جسمی سنگینتر باشد، زودتر به زمین میرسد؟
شخصی که این سوال را پرسیده، احتمالا یک لحظه خودش را به جای ارسطو تصور کرده که مثل همه، در آتن در حال زندگیست. زندگی مثل همیشه جریان دارد. یک روز از خواب بیدار میشود و برخلاف دیگران که هر روز همان کارهای قبلی را میکنند، در ذهن او سوالی ایجاد میشود.
اما چطور ذهنش میرسد که حتی در این مورد سوال بپرسد؟
آیا اگر او چنین سوالی نمیپرسید، هیچگاه شخص دیگری چنین سوالی میپرسید؟
چند سال یا چند قرن طول میکشید که این سوال برای شخص دیگری ایجاد شود؟
اگر این سوال پیش نمیآمد، آیا نیوتن هیچوقت قانون گرانش و روابط نیرو و حرکت خود را ارائه میداد؟
توجه کنید که اصلا مهم نیست که ارسطو به این سوال پاسخی درست یا اشتباه داده است، مهمتر از آن این است که ارسطو سوال مهمی مطرح کرده است. یا مثلا سوال دیگری که برای تالس حتی قبل از ارسطو در دو هزار و ششصد سال قبل به وجود آمده بود، این بود که جهان از چه چیزی ساخته شده است؟
ما نمیتوانیم انتظار داشته باشیم تالس در آن زمان پاسخی که ما امروز داریم را میدانست و میگفت، اما مهم این است که تالس چطور در آن زمان، اصلا چنین سوالی را پرسیده است. همین الان احتمالا هزاران سوال است که هیچیک از ما هیچوقت نپرسیدهایم و به آن توجه نکرده ایم، اما پاسخ آنها، میتواند جریان معرفت و فهم انسان از خودش و جهان را بسیار تغییر دهد.
به نظر من، پرسیدن چنین پرسشهای مهمی، نیاز به تفکر عمیق و از نوع انتقادی دارد. داشتن این روحیهی پرسشگری آنقدر مهم است که فیلسوف و انسان شناس فرانسوی، کلود لوی استروس، جایی میگوید “دانشمند کسی نیست که پاسخهای درست میدهد، بلکه دانشمند کسیست که سوالهای درست میپرسد”.
پینوشت: متاسفانه من میبینم که اکثر افراد به جای سوال پرسیدن، بیشتر علاقه دارند نظر بدهند. اما این، روش فلسفه و علم نیست.
– اَبا اِباد