در فیلم علمی-تخیلی و بسیار زیبای جاذبه (Gravity) محصول سال ۲۰۱۳، دکتر رایان واتسون (نقش اول فیلم، فضانوردی که اولین سفر فضایی خود را تجربه میکند) و مت کوالسکی (فضانوردی که در حال گذراندن آخرین ماموریت فضایی خود است)، به همراه سه فضانورد دیگر و در قالب یک تیم پنج نفره، در حال انجام تعمیراتی روی تلسکوپ فضایی هابل هستند.
در همین حین، به آن‌ها خبری اضطراری می‌رسد که یکی از ماهواره‌های روسیه در فضا منفجر شده و تکه‌های آن، در جو زمین سرگردان است. کمی بعدتر این تکه‌ها به تلسکوپ می‌رسند و تلسکوپ را نابود کرده و همچنین جان این فضانوردان را به خطر می‌اندازد. از اینجا به بعدش را نمی‌توانم تعریف کنم؛ چون دوست دارم شما دوستانم نیز از دیدن این فیلم لذت ببرید و قصد ندارم فیلم را اسپویل کنم.
اما سوالی که پیش می‌آید این است که آیا واقعا ماهواره‌ها و از آن‌ها مهم‌تر، ایستگاه بین المللی فضایی، در خطر برخورد ذرات معلق هستند و اگر هستند،
چطور از آن‌ها محافظت صورت می‌گیرد؟
به خصوص ایستگاه فضایی که همواره میزبان تعدادی فضانورد است، چطور از جان آن‌ها محافظت می‌شود؟
در پاسخ به سوال اول باید بگویم که بله واقعا خطر چنین اتفاقی وجود دارد، هر چند که احتمال آن کم است، اما باز هم احتمال آن وجود دارد. بخش بزرگی از این خطرات، ناشی از برخورد زباله‌های فضایی‌ست. این زباله‌ها ممکن است منشأ انسانی یا طبیعی داشته باشند. اندازه‌های آن‌ها بسیار متفاوت و بین چند میکرومتر تا چند ده سانتی متر است. تعداد آن‌ها آنقدر کم هم نیست. برآوردها نشان می‌دهد، تعداد تکه‌های زباله‌های فضایی، چند صد میلیون عدد است. البته خوشبختانه تعداد آن‌هایی که اندازه‌ی آن‌ها بزرگ است، بسیار کمتر است.
اما دانشمندان چه راه حلی برای مقابله با این مساله اندیشیده اند؟
به خصوص اینکه سرعت این ذرات، بسیار زیاد است و بعضا تا ۲۵ هزار کیلومتر بر ساعت می‌رسد. این در حالی‌ست که سرعت سریع‌ترین گلوله‌ی جهان مربوط به اسلحه‌ی رمینگتون ۲۲۳ است که به ۴ هزار کیلومتر بر ساعت می‌رسد. پس زباله‌های فضایی می‌توانند از گلوله نیز خطرناک‌تر باشند. اما محافظت از ایستگاه فضایی در دو سطح صورت می‌گیرد. برای زباله‌های فضایی با اندازه‌ی کمتر از ده سانتی متر، تدابیر حفاظتی از قبل اندیشیده شده است. ایستگاه بین المللی فضایی، چهار لایه‌ی محافظتی دارد که از آن در مقابل برخورد ذرات کوچک، به خوبی محافظت میکند. اما زباله‌های فضایی که اندازه‌ی آن‌ها از ده سانتی متر بزرگتر است، به مراتب خطرناک‌تر هستند.
به همین خاطر، ناسا همواره مسیر حرکت ایستگاه فضایی را رصد میکند و اگر احتمال برخورد بیشتر از یک ده هزارم باشد، با مانورهایی تحت عنوان مانور اجتناب از زباله (Debris Avoidance Maneuver)، مسیر حرکت یا سرعت حرکت ایستگاه را کمی تغییر می‌دهند تا از تصادف، جلوگیری شود.
– اَبا اِباد