نمایش ویدئوی یکی از این عنکبوتهای فضانورد که در شرایط بیوزنی به راحتی و حتی دقیقتر و متقارنتر از روی زمین، تار میتند. بدون اینکه پیشتر بیوزنی را تجربه کرده باشد.
آرابلا و آنیتا دو فضانورد بودند که در سال ۱۹۷۳ به فضا رفتند. چیزی که آنها را از دیگر فضانوردان متمایز میکند، این است که این دو فضانورد، فقط دو عنکبوت بودند و در واقع اولین عنکبوتهایی بودند که به فضا رفتند. آنها به ایستگاه فضایی اسکای لب ایالات متحده رفتند. هدف از این سفر نیز این بود که دانشمندان ببینند آیا عنکبوتها میتوانند در شرایط بیوزنی، مانند روی زمین از خودشان تار بتنند یا نه. این آزمایش نیز یکی از بیست و پنج آزمایش منتخبی بود که توسط دانش آموزان آمریکایی پیشنهاد شده بود. جودی مایلز، دانش آموز هفده سالهی آمریکایی، پیشنهاد کرده بود که آرابلا و آنیتا به فضا برده شوند و بدین شکل، پای عنکبوتها به فضا باز شد. آرابلا و آنیتا اما در تنیدن تار در شرایط بیوزنی چندان موفق نبودند و تارهای آنها به شدت نامنظم بود. البته عکسی از تارهای این دو عنکبوت منتشر نشده تا ببینیم این بینظمی به چه شکلی بوده است. از طرف دیگر شرایط آرابلا و آنیتا نیز چندان مناسب نبود. چرا که به این عنکبوت ها آب و غذا نمیدادند و از کسی که نیازهای اولیه اش تامین نشود، نمیتوان خیلی انتظار نظم داشت آن هم در تنیدن تار.
دانشمندان در سال ۲۰۰۸، مجددا این آزمایش را در ایستگاه بین المللی فضایی و با دو عنکبوت دیگر تکرار کردند. این بار نیز، مشکل دیگری در روند آزمایش به وجود آمده و نتیجهی خاصی به دست نیامد. اما دانشمندان خسته نشدند و دوباره در سال ۲۰۱۱، آزمایش را تکرار کردند. اما این بار هر پنج دقیقه یک عکس از تار عنکبوت تهیه میشد و همینطور در دوره های ۱۲ ساعت نور خاموش و روشن میشد تا حس شب و روز به عنکبوت القا شود. اگرچه این آزمایش هم خالی از اشکال نبود (دو عدد از عنکبوتها که تصور میشد ماده هستند بعدا کاشف به عمل آمد که نر بودند)، اما نتایج به دست آمده فوق العاده بود. عنکبوت نر به مدت ۶۵ روز در شرایط بیوزنی زنده ماند و بعد از برگشتن به زمین همچنان زنده بود. عنکبوت ماده نیز ۳۴ بار تار ساخت و سه بار نیز پوست اندازی کرد.
مسالهی مهمتر و جالبتر اینجاست که آزمایشات روی زمین نشان میداد که عنکبوتها به کمک جاذبه، جهت ساختن تار و تقارن آن را تشخیص میدهند.
به همین خاطر، برای عنکبوت روی زمین فرقی ندارد که روز باشد یا شب، روشن باشد یا تاریک. چون او از جاذبه کمک میگیرد. اما در شرایط بیوزنی چطور؟ در شرایط بیوزنی، عنکبوت به جای جهت یابی به کمک جاذبه، از جهت نور استفاده میکند و برای او، لامپی که بالای محفظه نصب شده است، حکم جهت بالا را داشته است. اما این پدیده بسیار بسیار عجیب است. اینکه عنکبوت هیچگاه در طول تکامل خود، شرایط بیوزنی را تجربه نکرده است، پس این خصوصیت که در نبود جاذبه از جهت نور برای تنیدن تار استفاده میکند، چگونه در او تکامل یافته است؟
این سوالیست که هنوز پاسخی برای آن یافت نشده است.
لینک این مقاله عنکبوتهای فضانورد
دو نقد جناب مرتضوی، استاد تمام فیزیک پزشکی دانشگاه شیراز به روش مورد استفاده در این پژوهش
– اَبا اِباد