مدتی قبل برای یک رویداد علمی در زمینه‌ی محاسبات کوانتومی (#quantumcomputing) به شهر استراسبورگ فرانسه رفته بودم. در این رویداد که اساتید، محققان و دانشجویان حوزه‌های مختلف فیزیک، علوم کامپیوتر و مهندسی از سه کشور آلمان، فرانسه و هلند در آن حضور یافته بودند، پیرامون موضوعات متنوع از جمله روش‌های جدید توسعه‌ی کیوبیت‌ها (بیت‌های کامپیوترهای کوانتومی یا #qubit)، کاربردهای “احتمالی” کامپیوترهای کوانتومی، الگوریتم‌های کوانتومی برای حل مسائل کلاسیک در علوم کامپیوتر، ارتباطات کوانتومی (تحت عنوان #quantumteleporation) و همچنین تاثیر آگاهی جمعی در رابطه با موضوعات کوانتومی، بحث و تبادل نظر شد. یکی از موضوعات مهم مورد بحث در طول این ایونت، موضوع #quantumhype بود که من آن را تحت عنوان “جوگیری کوانتومی” ترجمه می‌کنم.
اما چرا جوگیری کوانتومی؟
اکنون چند سالی‌ست که با تبلیغات گسترده‌ی غول‌های تکنولوژی دنیا مثل گوگل، تعداد زیادی از مردم، بدون اطلاع کافی از کامپیوترهای کوانتومی صحبت کرده و از توانایی‌های باورنکردنی کامپیوترهای کوانتومی سخن می‌گویند. اما واقعیت اینگونه نیست و این مبالغه‌ها بیشتر از سر جوگیری و در عین حال بی‌اطلاعی‌ست. کامپیوترهای کوانتومی “پتانسیل” بسیار بالایی برای رقم زدن انقلابات تکنولوژیکی دارند، اما این فعلا فقط یک احتمال است و مشخص نیست که چنین اتفاقی رقم بخورد یا نه. تبلیغات و اصطلاحات پرطمطراق نباید ما را به اشتباه بیندازد و فکر کنیم که هرچیزی که اولش اسم کوانتومی را گذاشتند، خیلی خفن است، خفن هست اما نه آنقدر.
الگوریتم‌های کوانتومی جز در چند مساله‌ی ساده مانند مساله‌ی تجزیه‌ی یک عدد به اعداد اول (#shorsalgorithm)، هنوز قابلیت رقابت با الگوریتم‌های کلاسیک علوم کامپیوتر را ندارد. کیوبت‌ها (#qubit) و گیت‌ها (#gate) قابلیت‌های بسیار جذابی مانند در هم تنیدگی کوانتومی را برای ما فراهم می‌کنند، اما با افزایش تعداد کیوبیت‌ها، میزان نویز آنقدر افزایش می‌یابد که شما حتی اطلاعات ورودی به این کیوبیت‌ها را نیز از دست می‌دهید. در سال ۲۰۱۹، کمپانی Google یک کامپیوتر کوانتومی با ۵۳ کیوبیت را به مدت ۲۰۰ ثانیه ران کرد و ادعا کرد که به برتری کوانتومی رسیده است. اما چند وقت بعد، خیلی بی سر و صدا و سوسکی، مسابقه‌ای برگزار کرد که هرکس بتواند کاربردی واقعی برای کامپیوتر کوانتومی پیشنهاد دهد، پنج میلیون دلار جایزه می‌گیرد.
این نشان می‌دهد ما هنوز کاربرد ملموسی برای کامپیوترهای کوانتومی و الگوریتم‌های کوانتومی پیدا نکرده ایم. بله احتمال اینکه پیدا کنیم، بسیار بسیار بالاست، اما هنوز قطعی نیست و ممکن است این راه بن بست باشد و روزی برسد که خبرهای بدی در این رابطه بشنوید. با این حال گروه های تحقیقاتی زیادی در سراسر جهان، روی این موضوعات متمرکز هستند و به خاطر همین امیدواری، بودجه‌های تحقیقاتی زیادی به این حوزه سرازیر شده است. اما برخلاف ادعای جوگیرهای کوانتومی، هنوز آن اتفاق بزرگ در این حوزه رخ نداده است و ما منتظر و در تلاشیم که آن اتفاق بزرگ را رقم بزنیم. پی‌نوشت: در آینده بیشتر راجع به این حوزه‌ی بسیار جذاب خواهم نوشت (البته واقع بینانه)
تصویر فوق: مدیرعامل گوگل Sundar Pichai در کنار یک کامپیوتر کوانتومی، قسمتی که او دستش را گذاشته، تنها سیستم سردکننده‌ی یک کامپیوتر کوانتومی‌ست و برد مربوط به کیوبیت یک قطعه‌ی کوچک است که در پایین این سیستم سردکننده قرار دارد.
– اَبا اِباد