حتما شنیدهاید که همواره فضانوردان را از مدتی قبل از پرتاب فضاپیما به سمت ایستگاه فضایی، در شرایط ایزوله نگهداری میکنند. یا مثلا شنیدهاید که برخی بیماران را در اتاقهای ایزوله نگهداری میکنند. خب منظور از ایزوله در اینجا، همان تبادل ماده و مشخصا میکروارگانیسمها و ویروسهاست. یعنی نمیخواهند کسی با این فضانوردان در تماس باشد که قبل از سفر به ایستگاه بین المللی فضایی یا هر سفر فضایی دیگری، بیماری خاصی را به آنها منتقل کند.
یا در مثال دوم نمیخواهند که شخصی که بیماری خاص و ناشناختهای دارد، بیماریاش به دیگران منتقل شود. در این حالت میگویند فرد را در شرایط ایزوله نگهداری میکنند. اما این ایزوله که ایزولهی واقعی نیست. مثلا کسانی برای این افراد غذا میبرند و کسانی هم با لباسهای مخصوص به این اتاقهای ایزوله رفت و آمد میکنند. اما تنها از این جهت که دیگر انسانها نمیتوانند به این اتاق وارد شوند، میگویند اینها در شرایط ایزوله هستند. اما وقتی این فضانوردان به ایستگاه بین المللی فضایی میرسند، کل فضای داخل ایستگاه فضایی یک فضای ایزوله است. چون تا زمان اتصال فضاپیمای بعدی هیچ مادهای نه از مرزهای آن وارد میشود و نه خارج میشود و ایستگاه نسبت به محیط بیرون کاملا ایزوله است.
اما آیا میتوان گفت که کاملا ایزوله است؟
نه نمیتوان گفت. حداقل نور خورشید از بیرون وارد ایستگاه میشود پس انرژی به صورت فوتونهای نور در حال تبادل بین ایستگاه و فضای بیرون است. حالا یک فضانوردی تمام پنجرههای ایستگاه را میبنند و پردهها را میکشد تا هیچ نوری وارد ایستگاه نشود. اما این سیستم هنوز هم کاملا ایزوله نیست. چرا که فوتونهای با فرکانسهای بالاتر هنوز میتوانند وارد ایستگاه شوند. مثلا سیستم ارتباطی ایستگاه هنوز فعال است و فضانوردان با استفاده از تلفنهای همراه خود وارد صفحاتشان میشوند.
حتی بعضی فضانوردان از درون ایستگاه فضایی مرتبا در اینستاگرام فعال هستند. البته بعید میدانم در لینکدین خیلی فعال باشند. فقط ایرانیها هستند که لینکدین را آنقدر جدی گرفتهاند که هرچند وقت برایش لیست تاثیرگذارترینها (البته فیک) میسازند. به هرحال ایستگاه فضایی هم آنقدر که فکر میکردیم ایزوله نبود. اما میتوانیم لایههای سربی در اطراف ایستگاه قرار دهیم که آن امواج الکترومغناطیس رادیویی هم از آن عبور نکند. اما باز پرتوهای پرانرژی ایکس و گاما میتواند از این دیوارههای سربی عبور کند. ولی اگر قطر لایهی سربی را افزایش دهیم، دیگر این پرتوها نمیتواند از درون آن عبور کند. اما این سیستم نیز کاملا ایزوله نیست و حداقل نوترینوها میتوانند براحتی وارد شوند و نمیتوانیم با یک لایهی سربی از عبور آنها جلوگیری کنیم. البته برای جلوگیری از ورود نوترینوها میتوانیم تدابیری بیاندیشیم.
مثلا در کنار لایهی سربی از اتمهای سنگینتری استفاده کنیم و ایستگاه فضایی را در اعماق زمین قرار دهیم. اما آنجا هم کسانی که داخل ایستگاه هستند، حداقل نیروی گرانش را احساس میکنند. ما هرچقدر هم سعی کنیم یک سیستم را ایزوله کنیم، به حالت ایزولهی کامل نمیرسیم. اما در جهان یک سیستم کاملا ایزوله وجود دارد. یعنی سیستمی که هیچگونه تبادل و ارتباطی با محیط بیرون از خود ندارد و آن سیستم، کل جهان است. کل جهان یک سیستم کاملا ایزوله است. چرا که بیرون از جهان هستی چیزی نیست (حداقل ما اینطور فکر میکنیم) که با آن تبادل ماده و انرژی داشته باشد. پس جهان هستی تنها سیستم کاملا ایزولهی جهان است.
– ابا اباد