شما وقتی دانشجو بودید چند نفر را از سیستان و بلوچستان ملاقات کردید؟ من اصلا نمی‌دانم شما در کدام دانشگاه درس خوانده‌اید، اما کلاه خودتان را قاضی کنید و به این سوال پاسخ دهید که چند همکلاسی اهل سیستان و بلوچستان داشته اید؟ در دانشگاه چند نفر اهل چابهار و زاهدان و زابل و ایرانشهر و دیگر شهرهای آن مناطق دیده‌اید؟
من که هرچقدر فکر می‌کنم خیلی ندیده ام. حداقل در دانشگاه‌های تهران به ندرت کسی از سیستان و بلوچستان را ملاقات کرده ام. غرضم از پرسیدن این سوال این جوک‌هایی که اخیرا باب شده و مثلا می‌گویند سمنان وجود ندارد، نیست. اتفاقا سیستان و بلوچستان وجود دارد و شما بیرون از دانشگاه می‌توانید فرزندان این استان را در جاهایی دیگر ببینید. در حالیکه این استان خیلی هم کم جمعیت نیست و حدود ۳ میلیون جمعیت دارد، اما در دانشگاه خیلی به ندرت می‌توانید دانشجویانی از این استان را ببینید. فکر می‌کنید علت این موضوع چیست؟ آیا فکر می‌کنید علت آن هوش است؟
من بعید می‌دانم که اینقدر تفاوت بین سیستان و بلوچستان و استان‌های مجاور آن مثل کرمان و خراسان جنوبی وجود داشته باشد. اتفاقا تا دلتان بخواهد همکلاسی از کرمان و بیرجند و دیگر شهرهای این استان‌ها داشته ام. شاید اگر یک بار پایتان را در سیستان و بلوچستان گذاشته باشید، بتوانید براحتی به این سوال پاسخ دهید، محرومیت شدید. بله محرومیت شدید منجر به چنین تفاوتی می‌شود. محرومیت از همه چیز. محرومیت از امکانات آموزشی مناسب، محرومیت از شغل مناسب، صنعت و کشاورزی به شدت ضعیف و غیره. در جایی که مردمش انواع و اقسام محرومیت‌ها را تجربه می‌کنند، نمی‌توانید انتظار موفقیت داشته باشید. این محرومیت خودش خودش را تشدید می‌کند. خانواده‌ای پرجمعیت که فقر و محرومیت شدید را تجربه می‌کند، فرزندانی تحصیلکرده بار نمی‌آورد و توسعه‌ی فرهنگی همینجا متوقف می‌شود.
وقتی توسعه‌ی فرهنگی متوقف شد، آن فرزندان خودشان خانواده‌های محروم و پرجمعیت تشکیل می‌دهند و دوباره همین سیکل معیوب ادامه می‌یابد. این چرخه چطور متوقف می‌شود؟
بله شما باید امکانات را برایشان فراهم کنید تا از خلال توسعه‌ی فکری و فرهنگی، نسل‌های بعد بتوانند درست عمل کنند. اما فرض کنید همین امروز تصمیم گرفتیم امکانات را به سیستان و بلوچستان ببریم و توسعه‌ی واقعی را در آن مناطق شروع کنیم. تکلیف آن‌هایی که توسعه به آن‌ها نرسید چه می‌شود؟ آیا می‌توانیم بگوییم که متاسفیم این توسعه به شما نمی‌رسد ولی نسل‌های بعدی‌تان موفق خواهند شد و آن‌ها می‌توانند در دانشگاه تحصیل کنند؟
به یک دانش آموز بلوچ که امسال کنکور دارد که اتفاقا شاهکار کرده که خودش را در آن شرایط به کنکور رسانده بگوییم به بزرگواری خودت ببخش، ولی تو باید با بچه‌های تهران و مشهد و تبریز و اصفهان و یزد که بهترین معلم‌ها و امکانات را داشته اند، رقابت کنی. بگوییم فرزندم متاسفیم، ما می‌دانیم که امکانات به صورت عادلانه‌ای توزیع نشده بود و تو مثل یک دانش آموز در تهران، به بهترین موسسه‌های آموزش کنکور دسترسی نداشتی، ولی چه می‌شود کرد، باید در کنکور عدالت رعایت شود. خیر نمی‌توان.
تا وقتی امکانات عادلانه توزیع نشده، شما ناچارید یک جایی این بی‌عدالتی را جبران کنید و حتی به او سهمیه اختصاص بدهید. اتفاقا با این کار کمک می‌کنید که او برود و توسعه را برای سیستان و بلوچستان به ارمغان ببرد. به این پدیده که اتفاقا در تمام دنیا نیز مرسوم است، تبعیض مثبت یا affirmative action گفته می‌شود.
– اَبا اِباد