احتمالا تا به حال تجربهی این را داشته اید که وقتی وارد بعضی از ایستگاههای مترو میشوید، جریان باد شدیدی را احساس میکنید که در بعضی از ایستگاهها به سمت بیرون ایستگاه جریان داشته و در بعضی ایستگاهها به سمت درون ایستگاه جریان دارد. ممکن است تصور کنید که کمپرسورهای قوی یا فنهایی پرقدرت این جریان باد را ایجاد میکنند، اما به واقع، علت آن چیزی نیست جز قانون برنولی. بیان سادهای از قانون برنولی این است که:
فشار یک سیال، به سرعت آن بستگی دارد، سیالی که سرعت بیشتری داشته باشد، فشار آن کمتر است. یا به بیان دیگر، افزایش سرعت سيال یا به عبارت دیگر انرژی جنبشی سیال، با کاهش فشار استاتیک یا انرژی پتانسیل سيال همراه است.
البته شما بدون اینکه این قانون را بدانید، از آن بارها استفاده کرده اید. زمانی که با یک شیلنگ آب، مشغول آبیاری باغچهی منزلتان هستید، برای اینکه سرعت آب را افزایش دهید، انگشتتان را جلوی دهانهی شیلنگ نگه میدارید و میبینید که سرعت آب خروجی از دهانهی شیلنگ افزایش پیدا میکند و شما میتوانید نقاط دورتری را آبیاری کنید. اینجا شما در حال استفاده از قانون برنولی هستید. در واقع شما با قرار دادن انگشتتان در دهانهی خروجی، فشار آب را به سرعت تبدیل میکنید. در قسمت عقبتر شیلنگ، فشار آب بالاست و سرعت آن کم است، اما وقتی به دهانهی شیلنگ میرسیم، فشار آب کم و سرعت آن بالاست. در واقع شما سرعت سيال را به قیمت کاهش فشار آن، افزایش داده اید.
اما همانطور که گفته شد، این قانون فقط مربوط به فشار نیست، بلکه انرژی پتانسیل سیال را نیز شامل میشود.
در مورد جریان باد داخل دو ایستگاه مترو، دو ایستگاه مترو با یکدیگر اختلاف ارتفاع دارند. مثلا ایستگاه مترو قلهک و ایستگاه مترو تجریش را در نظر بگیرید که با یکدیگر اختلاف ارتفاع دارند و با یک تونل به یکدیگر متصل شده اند. هوای ایستگاهی که در ارتفاع بالاتری قرار دارد، نسبت به هوای ایستگاهی که در ارتفاع پایینتر قرار دارد، از بابت ارتفاع، انرژی پتانسیل بیشتری داراست. هوا از نقطهای که انرژی پتانسیل بالاتری دارد، به سمت نقطهای که انرژی پتانسیل کمتری دارد، جریان مییابد. با توجه به قانون برنولی، همچنان که ارتفاع کاهش مییابد، انرژی پتانسیل به انرژی جنبشی تبدیل میشود و هوا با سرعت بیشتری حرکت میکند و شما جریان باد را احساس میکنید.