امروزه به ندرت میتوان افرادی را پیدا کرد که تصور کنند زمین تخت است که به این گروه اندک، زمین تخت گرایان گفته میشود. اساس تمام ادعاهای این افراد نیز یک توطئهی جهانی برای فریفتن انسانهاست. شواهد کروی بودن زمین آنقدر زیاد است که در اینجا نیازی به بررسی آن نداریم و ادعاهای این افراد نیز ارزش اعتنا ندارد. اولین بار در ۲۵۰۰ سال قبل، فیلسوفان یونان باستان با ساده ترین روشها، کروی بودن زمین را اثبات کردند. آنها بدون استفاده از هیچ ابزاری استدلال کردند که وقتی به آسمان نگاه میکنیم، تمامی اجرام آسمانی که میبینیم کروی هستند، پس احتمالا زمین نیز گرد و کروی است. اولین بار نیز فیلسوف و ریاضیدان یونانی، اراتوستن، ۲۴۰ سال قبل از میلاد مسیح، توانست محیط زمین را محاسبه کند. پرداختن به این موضوع و پاسخ به زمین تخت گرایان، بیش از این باعث اتلاف وقت میشود، چرا که بحث بر سر بدیهیات است.
اما یک سوال مهمتر پیش میآید؟
آیا کل کیهان تخت است یا کروی است؟
آیا این جهان که تمام این کهکشانهای دور و نزدیک درون آن قرار دارند، کروی است؟
معمولا تصاویری که از کیهان و مراحل بیگ بنگ ارائه میشود، کیهان را به صورت یک کره نشان میدهد. اما باید بدانیم که این تصاویر صرفا برای درک بهتر بیگ بنگ است و به طور کامل واقعیت را بیان نمیکند. اما شاید از این موضوع بسیار حیرت زده شوید که کیهان تخت است و نه کروی.
اما ما که خودمان درون کیهان هستیم، چگونه میتوانیم بفهمیم کیهان چه شکلیست؟
از آنجایی که اکنون چندین دهه است که دیگر کیهان شناسی (cosmology) فقط نظریه پردازی نیست، موضوع تخت بودن کیهان به کمک آزمایشات و مشاهدات متعدد، اثبات شده است. شواهد علمی تخت بودن کیهان اولین بار در سال ۲۰۰۰، در مقالهای در مجلهی نیچر ارائه شد. این مقاله که خروجی پروژهای تحقیقاتی تحت عنوان پروژهی بومرنگ (BOOMERANG) بود، تخت بودن کیهان را با استفاده از یکنواختی تابش زمینهی کیهانی نشان میداد. تابش زمینهی کیهانی، اولین نوری است که بعد از بیگ بنگ توانسته در جهان منتشر شود. این نور در اثر انبساط جهان رفته رفته انرژی خود را از دست داده و در ناحیهی امواج مایکروویو با دمای ۲/۷۳ کلوین به ما رسیده است.
در این پروژه، تجهیزات قرار گرفته بر روی یک بالن تحقیقاتی بر فراز قطب جنوب، به مدت ده و نیم روز، توزیع دمای تابش زمینهی کیهانی را در یک میلیارد نقطهی آسمان اندازه گیری کردند. این توزیع دما تقریبا در تمام نقاط یکنواخت است، اما در نقاطی نیز مقدار آن بیشتر یا کمتر است. اگر کیهان تخت باشد، این تغییرات اندک بایستی در تمام نقاط به یک اندازه باشد و نباید در یک نقطه، تغییرات دما زیاد و در نقطهی دیگر کم باشد. مشاهدات نشان میدهد که تغییرات دمای تابش زمینهی کیهانی، در همه جای آسمان، تقریبا یکسان است، پس میتوان نتیجه گرفت که کیهان تخت است.
– اَبا اِباد
تصویربالا: همانطور که در این تصویر میبینید، توزیع دمای تابش زمینهی کیهانی (تصویر بالا)، مشابه پیشبینی تخت بودن کیهان (تصویر پایین وسط) است.