ما وقتی میخواهیم راجع به آینده پیشبینی داشته باشیم، در اصل باید نسبت به فرضهایمان پیشبینی داشته باشیم، نه اینکه با فرضهایی که متناسب با زمان حالمان است، آینده را پیشبینی کنیم. این موضوع به ظاهر خیلی ساده و پیش پا افتاده به نظر میرسد، اما جدی نگرفتن همین یک نکته ما را بارها به اشتباه میاندازد. پس میتوان گفت کسی میتواند آینده را خیلی خوب پیشبینی کند که بتواند علتها و فرضهایی که آینده را میسازند درست پیشبینی کند.
غرض اینکه مدتی قبل که راجع به ضرورت کاهش جمعیت جهان و کاهش فرزندآوری نوشتاری منتشر نمودم، مشاهده کردم که استدلال بسیاری از افراد در مخالفت با مسالهی کاهش جمعیت و فرزندآوری این است که اگر ما روی شعار فرزند کمتر زندگی بهتر پافشاری کنیم، خیلی زود دچار پیری جمعیت میشویم. چرا که با کاهش فرزندآوری خیلی زود تعداد پیران از تعداد جوانان پیشی میگیرد و از آنجایی که این جوانان هستند که چرخ اقتصاد را میگردانند و بنوعی نان پیران را جوانان تامین میکنند، آنوقت دچار یک ناترازی میشویم.
این مهمترین استدلال مخالفان کاهش جمعیت و فرزندآوریست و مابقی استدلالهایشان بیشتر جنبهی احساسی دارد تا جنبهی علمی و منطقی که آن هم باید بتوسط روانشناسان بررسی شود.
مثلا مشخص نیست که آیا اگر فرزندی که در خانهی عیالواری بزرگ شده باشد که پدر و مادر وقت کافی برای تک تک فرزندانشان ندارند، به لحاظ سلامت روان بهتر از خانوادهای باشد که فرزند کمتری دارند و بیشتر روی آموزش و تربیت آنها وقت میگذارند. اما این مساله را به روانشناسان واگذار میکنیم و میرویم سراغ همان استدلال اولی. استدلال اولی در واقع کاملا درست است. یعنی ما خواه ناخواه دچار پیری جمعیت میشویم و واقعا هم به لحاظ اقتصادی دچار مشکل خواهیم شد و این مسالهایست که بسیاری از کشورهای پیشرفتهی جهان هم با آن دست و پنجه نرم میکنند. اما در آینده چطور؟ اگر ما با نگاه به شرایط امروز، فرض کنیم که جنس و نوع شغلها در آینده همانند شرایط امروز خواهد بود بله آن نتیجه گیری کاملا درست است. اما و این اما یک امای بزرگ است. اما آیا با پیشرفتهای سریعی که اکنون در حوزههای رباتیک و هوش مصنوعی میبینیم، در آینده نیز بازار کار به همین صورت باقی میماند؟
ویدئوی زیر مربوط به یک کارخانه در چین است. از آنجایی که چین اکنون طلایهدار نوآوری در جهان است، کارخانجات زیادی از این نوع در چین وجود دارد که تحت عنوان کارخانهی تاریک یا darkfactory از آن یاد میشود. علت انتخاب این اسم این نیست که در این کارخانهها کارهای تاریک و ضدانسانی انجام میدهند. علت آن است که در این کارخانهها تمام کارها بتوسط رباتها انجام میشود و ربات هم نیازی ندارد که اطرافش را ببیند، پس نیازی هم نیست که چراغی در کارخانه روشن باشد. آن نورهایی که گاه به گاه دیده میشود، جرقه های جوشکاریست که رباتها انجام میدهند.
رباتها ۳۶۵ روز سال و ۲۴ ساعت شبانه روز کار میکنند و مرخصی هم نمیخواهند. رباتها خیلی زود در بسیاری از مشاغل جایگزین انسان میشوند. آنموقع آن جمعیت بزرگ چه جوان چه پیر، از بازار کار حذف خواهد شد و دیگر کسی نگران پیری جمعیت هم نخواهد بود. این اتفاق احتمالا به فاصلهی چند دهه در ایران هم بیفتد، آنوقت دیگر برای تامین نیازهای جمعیت پیر، نیازی به جمعیت جوانی نخواهد بود و کل استدلال این افراد میرود روی هوا. پس مشخص شد که ما برای تحلیل آینده باید با فرضهای آینده گمانهزنی کنیم نه با شرایط امروز. – ابا اباد