اغلب تصور می‌شود که هر کجا که بارندگی زیاد باشد، جنگل ایجاد می‌شود. اما باید بدانیم که این ارتباط یک طرفه نیست. بلکه جنگل‌ها، درختان و به طور کلی پوشش گیاهی یک منطقه، نقش مهمی در میزان بارندگی آن منطقه دارند. پوشش گیاهی به عنوان نیرو محرکه‌ی تنظیم آب و هوا و اقلیم یک منطقه، عمل می‌کند.
جنگل‌ها و درختان عمدتا از طریق فرآیندی به نام تعرق (transpiration) این کار را می‌کنند.
زمانی که گیاهان به منظور فتوسنتز، کربن دی اکسید را از هوا جذب می‌کنند، از طریق برگ‌هایشان، آب از دست می‌دهند. درختان این آب را از طریق ریشه‌هایشان در اعماق زمین جذب می‌کنند. بدین صورت، درختان بدون وابستگی به بارش‌ها، می‌توانند برای مدت‌های زیادی به حیات خود ادامه دهند و از طریق فرآیند تعرق، رطوبت سطح زمین را بالا نگه می‌دارند.
حالا اگر درختان را قطع کنیم و به جای آن محصولات کشاورزی کشت کنیم یا هیچ کاری نکنیم و اجازه دهیم یک جنگل به یک علفزار تبدیل شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
خب این گیاهان که فاقد ریشه‌های عمیق هستند، در زمان کاهش بارندگی به راحتی خشک می‌شوند و به این شکل فرآیند تعرق متوقف می‌شود و رطوبت در نزدیکی سطح زمین به شدت کاهش می‌یابد. از طرف دیگر در این حالت، به علت نبود پوشش گیاهی، میزان جذب تابش خورشید در سطح زمین افزایش می‌یابد و دمای اتمسفر در نزدیکی زمین زیاد می‌شود. می‌بینیم که جایگزینی درختان و جنگل‌ها با زمین‌های زراعی و علفزارها، رطوبت و دمای یک منطقه را شدیدا تغییر می‌دهد. این تغییرات مستقیما بر وزش بادها، شکل گیری ابرها و وضعیت بارش‌های یک منطقه، شدیدا تاثیر می‌گذارد.
با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک ایران و کاهش بارندگی در چند سال اخیر، موضوع جنگل‌زدایی برای ما اهمیتی دو چندان دارد. با این وجود، نرخ جنگل‌زدایی در ایران بسیار بالاست. گفته می‌شود مساحت جنگل‌های ایران بین سال های ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۲ از ۱۹ میلیون هکتار به ۱۴/۴ میلیون هکتار کاهش یافته است. همین مقدار نیز در سال ۲۰۱۵ به ۱۰/۷ میلیون هکتار کاهش یافته است. این یعنی طی یک قرن، تقریبا ۴۰ درصد از جنگل‌های ایران نابود شده است.
از جمله علل عمده‌ی نابودی جنگل‌های ایران، افزایش جمعیت، تغییر کاربری جنگل‌ها برای مصارف کشاورزی، چرای بی‌رویه‌ی دام‌ها و استفاده از چوب به عنوان یک کالای تجاری و در سال‌های اخیر، آتش‌سوزی جنگل‌ها عنوان شده است. پیش‌بینی می‌شود چنانچه روند فعلی جنگل‌زدایی در ایران متوقف نشود، در قرن آینده ایران جنگلی نخواهد داشت که همانطور که پیشتر گفته شد، این امر موجب تغییر شدید اقلیم بسیاری از مناطق ایران خواهد گردید.
– اَبا اِباد