“قلی خان، خان نبود، دزد بود، لابد تو هم اسمشو شنفتي! وقتي سن و سال تو بود به خودش گفت تا آخر عمرم ، ببينم مي تونم تنهايي هزار تا قافله رو لخت كنم . با همين يه حرف با جونش وايساد و هزار تا قافله رو لخت كرد . آخر عمري پشت دستشو داغ زدو به خودش گفت هزار تا تموم شد ، حالا ببينم ، عرضشو داري تنهايي يه قافله رو سالم برسوني مقصد … نشد ! …نشد …نتونست و مشغول ذمه ي خودش شد . تقاص از اين بدتر ؟”
این دیالوگی بسیار ماندگار از سریال زیبای روزی روزگاری بود. در این صحنه که در تصویر نیز مشاهده می‌کنید، قلی‌خان (زنده یاد جمشید لایق) در حال نصیحت کردن مراد بیگ (زنده یاد خسرو شکیبایی) است. در حالیکه خودش ناامید از سالم به مقصد رساندن یک غافله بود و در پایان این سکانس، از این غم بزرگ جان باخت. اینجا بود که فهمید، محافظت کردن از دزدی و ساختن از تخریب، بسیار دشوارتر است.
اما غرض از بازخوانی این دیالوگ اینکه این روزها عده‌ای را در شبکه‌های اجتماعی مختلف به خصوص، شبکه‌ی جهانی متخصصان لینکدین، می‌بینم که کارشان شده حمله به این و آن. اشخاصی را می‌بینیم که مرتبا، کامنت‌های انتقادی (آن هم انتقادهای از اساس اشتباه) می‌گذارند یا پست‌هایی در انتقاد از این شخص و آن شخص منتشر می‌کنند. حال اینکه خودشان هیچ محتوای ارزشمندی تولید نمی‌کنند. من اسم این‌ها را می‌گذارم قلی‌خان‌های فضای مجازی. قلی‌خان‌های فضای مجازی در بهترین حالت، فقط آنتی‌تز دیگران هستند، اما تز یا سنتزی از خود ندارند.
به نظر می‌رسد این کار را هم از جهت دیده شدن می‌کنند. اکثر قلی‌خان‌هایی که این روزها می‌بینم، صحبت‌هایشان چیزی بیشتر از یک دلقک بازی آمیخته با لمپنیزم، نیست و اساسا، حرف جدیدی برای عرضه ندارند. البته تعداد اندکی نیز، حرف حساب و نیمه‌حسابی دارند که اینجا مورد بحث نیست. حالا خطاب به این قلی‌خان‌های فضای مجازی می‌گویم که فرض کنید یک روز از خواب بیدار شدید و همه‌ی کاربران مطابق میل شما عمل کردند و آن‌هایی که محتوای باارزشی تولید می‌کردند، خاموش شدند و این عرصه کاملا در اختیار شما قرار گرفت.
حالا در آن روز، کسی نیست که به او حمله کنید و کسی تز نمی‌دهد که شما آنتی‌تز یا منتقد او باشید. حالا خودتان هستید و آن آرمان‌شهری که هیچیک از کسانی که منتقد آن‌ها بودید و به آن‌ها حمله می‌کردید، در آن حضور ندارند.
حالا آیا شما خودتان نظری دارید که به دیگران عرضه کنید؟
به قول قلی‌خان در سریال روزی روزگاری، حالا ببینیم عرضه‌اش را داريد يک پست به درد بخور بگذارید؟
پستی که حاوی اطلاعات یا داده‌ای باشد و کسی از آن چیزی بیاموزد، نه پست‌های بی‌ارزش و مبتذل. دوستان عزیزم، تاریخ ما دلقک و ملیجک به اندازه‌ی کافی بلکه بیشتر، داشته است که اتفاقا خیلی از این قلی‌خان‌های مجازی بامزه‌تر هم بوده‌اند. اما ساختن ایران مدرن به انسان متفکر نیاز دارد، نه به دلقک و ملیجک.
– اَبا اِباد