ما انسانها در حال حاضر به سطحی از توانمندی رسیدهایم که میتوانیم براحتی در سیارهی خودمان تغییرات بزرگ رقم بزنیم. در حالیکه قبلا چنین توانمندی را نداشته ایم. بزرگترین تغییراتی که در گذشته قادر بودهایم در زمین اعمال کنیم، چیزی مثل ساخت دیوار چین و یا اهرام مصر بوده است که هزاران تن سنگ را در سطح زمین جابجا کنیم و در یک نقطه جمع کنیم یا مثلا کانالی حفر کنیم و دو دریا را به هم متصل کنیم.
اما در گذشته علم و تکنولوژی تغییرات بزرگتر را نداشته ایم. مثلا اگر جنگی بوده نهایتا شهری را آتش میزدهاند یا با منجنیق سنگهای درشت پرتاب میکردهاند و یا هزاران تیر را همزمان پرتاب میکردهاند. اما کسی قادر نبوده که یک منطقهی وسیع مثل کل قلمروی یک کشور را در زمانی کوتاه زیر و رو کند.
اما اکنون چطور؟ اکنون انسانها به قدر کافی جنگافزارهای اتمی در اختیار دارند که در عرض کمتر از یک ساعت، کل حیات روی زمین را نابود کنند. یا مثلا انسان میتواند در مدت کوتاهی یک جنگل را کاملا از بین ببرد و در آنجا کشاورزی کند. پس قدرت تاثیر انسان از گذشته خیلی خیلی بیشتر شده است. البته شعاع تاثیر انسان در آینده در حد سیارهی زمین باقی نمیماند. احتمالا نسلهای بعدی ما بر سیارات دیگر نیز تاثیر میگذارد. حتی بعدها شعاع تاثیر انسان احتمالا خورشید را نیز در بر بگیرد. اکنون ما انسانها نسبت به خورشید بسیار ناتوان هستیم و تقریبا هیچ تاثیری روی خورشید نداریم و نمیتوانیم داشته باشیم. مثلا نمیتوانیم واکنشهای هستهای درون خورشید یا هر ستارهی دیگری را متوقف کنیم و خورشید یا آن ستاره را خاموش کنیم.
در ابعاد کهکشانی که اصلا قادر به چنین کاری نیستیم. شعاع تاثیر ما هماکنون محدود به سیارهی خودمان زمین است. اما این خودش کم نیست و میتواند بر خودمان و کل موجودات زندهی درون سیاره تاثیر بگذارد. این قدرت ما میتواند مشکلات بزرگی ایجاد کند. ما میتوانیم در قبال قدرت و توانمندی که در اختیار داریم مسئولانه رفتار کنیم یا به هیچ چیزی توجه نکنیم و به کار خودمان ادامه دهیم. اما ما انسانها نشان دادهایم که معمولا دومی را انتخاب میکنیم. بخصوص اگر آن اشتباهی که میکنیم مستقیما تاثیری روی خودمان نداشته باشد.
یکی از این تاثیراتی که ما اکنون در سطح کرهی زمین داریم، مسالهی تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین است. ما اکنون قادریم با تشدید فعالیتهای صنعتی همراه با تولید گازهای گلخانهای در حجم زیاد، زمین را به یک جهنم داغ تبدیل کنیم که نه خودمان نه هیچ موجود زندهای نتواند درونش زندگی کند. ما با روند فعلی داریم همین کار را هم میکنیم. اما چون این تغییرات در طی چند نسل خودش را نشان میدهد، ما از خودمان سلب مسئولیت میکنیم. مثلا اگر امروز ما تصمیم بگیریم که اهمیتی به تولید گازهای گلخانهای ندهیم و فقط به پیشرفت و تولید فکر کنیم، همین فردا کرهی زمین خیلی گرمتر نمیشود.
اما وقتی فرزندان ما بزرگ شوند، گرم شدن شدید زمین را خواهند دید و البته آنموقع دستشان در کنترل کردن این تغییرات و بازگشت به شرایط عادی اصلا باز نیست. اما اینکه این تغییرات در بازهی زمانی طولانی اتفاق میافتد، باعث شده که عدهای وقوع آن را انکار کنند و عدهای از سیاستمداران پوپولیست مثل ترامپ نیز آن را به کلی رد کنند و در جهت تشدید این بحران قدم بردارند. اما باید بدانیم که شواهد متعدد علمی وقوع گرمایش زمین را نشان میدهد و ما انسانها اصلیترین دلیل این پدیده هستیم که کل حیات بر روی زمین را به خطر انداخته است.
– ابا اباد