ما در بحث حفاظت از محیط زیست، موضوع مهمی تحت عنوان گونه‌های مهاجم یا invasive species داریم که کمتر بدان پرداخته می‌شود. ما نمی‌توانیم و نباید، یک گونه‌ی گیاهی یا جانوری را بدون تحقیقات و مطالعات کافی، از محیطی به محیط دیگر منتقل کنیم. در کشورهای پیشرفته، این موضوع بسیار سختگیرانه دنبال می‌شود. مثلا شما نمی‌توانید بذر هر گیاهی را از ایران به آلمان بیاورید و دولت آلمان حتی پیش از ورود و در فرودگاه‌ها، با این موضوع بسیار سختگیرانه برخورد می‌کند. بسته به میزان خسارتی که گونه‌ی مهاجم می‌تواند وارد کند، شما ممکن است تا ده ها هزار یورو جریمه شوید و اگر گونه‌ی مهاجم وارد طبیعت شود، ممکن است حتی هزینه‌ی مقابله با آن گونه‌ی مهاجم نیز از شما گرفته شود. در کشورهای دیگر نیز این مساله با سختگیری‌های به مراتب بیشتری دنبال می‌شود.
اما به چه علت؟
گونه‌ی مهاجم گونه‌ای است که وقتی به محیط جدید وارد می‌شود، به آن آسیب وارد می‌کند. گونه‌ی مهاجم ممکن است یک گیاه باشد که با رشد بی‌رویه‌ی خود در محیط جدید، باعث از بین رفتن تنوع پوشش گیاهی در یک منطقه شود. گونه‌ی مهاجم می‌تواند یک حیوان شکارچی باشد که سایر جانواران یک منطقه را به شکلی غیرطبیعی و غیرمتعادل شکار می‌کند و آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد یا اینکه با سایر حیوانات بر سر منابع غذایی رقابت کرده و آن‌ها را در خطر نابودی قرار می‌دهد. گونه‌ی مهاجم حتی می‌تواند گیاهی باشد که بافت خاک یا آب یک منطقه را تغییر می‌دهد و بدین شکل به سایر موجودات زنده در آن منطقه آسیب می‌رساند.
به نوعی هرگونه‌ای که با قرار گیری در محیط جدید، روی آن زیستگاه و سایر جانداران تاثیر منفی بگذارد، به عنوان گونه‌ی مهاجم شناخته می‌شود.
اما محیط زیست ایران نیز از آسیب گونه‌های مهاجم در امان نمانده است و در اثر سهل انگاری، چنین گونه‌هایی وارد طبیعت ایران شده‌اند که آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری بر پیکر نحیف و مهجور محیط زیست ایران وارد آورده است. از جمله‌ی این گونه‌ها، سرخس آزولاست (در تصویر آمده) که استان‌های شمالی ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. این سرخس ابتدا در سال ۱۳۶۰، به منظور افزایش کیفیت مزارع، از کامبوج و فیلیپین وارد ایران شد و سپس از طریق رودخانه‌ها و آبریزها، به تالاب انزلی راه یافت. اما سرخس آزولا برخلاف محیط زیست جنوب شرق آسیا، در تالاب انزلی و به صورت کلی در محیط زیست شمال ایران رقیبی در مقابل خودش نمی‌دید. به همین خاطر سریعا شروع به رشد نمود و با افزایش تراکم در سطح آب، مانع رسیدن نور خورشید به گونه‌های درون آب گردید و به این شکل با از بین بردن بسیاری از گونه‌های گیاهان آبی و همچنین آبزیان، بسیاری از برکه‌ها و تالاب‌های شمال ایران را تحت‌تاثیر قرار داد.
پی‌نوشت : در شرایطی که در کشورمان تدابیر جدی برای حفاظت از محیط زیست وجود ندارد، این وظیفه بر عهده‌ی خود ماست که بدون اطلاع کافی، گونه‌های گیاهی یا جانوری را از خارج از کشور وارد ایران نکنیم و همچنین درون ایران نیز، این گونه‌ها را از جایی به جای دیگر منتقل نکنیم.
تصویر فوق: گونه‌ی مهاجم سرخس آزولا در تالاب انزلی
– اَبا اِباد