اکنون قریب به دو سال از پرتاب موفقیت آمیز تلسکوپ جیمز وب میگذرد. این تلسکوپ تا به امروز، تصاویر بسیار با ارزشی از اعماق کیهان در اختیار بشر قرار داده است. پرتاب این تلسکوپ فضایی بسیار پیشرفته، همچون اتفاقات دیگر، ابتدا موجی از خبرها را ایجاد کرد و افراد زیادی به آن پرداختند. اما خیلی زود این موج به پایان رسید. البته من در آن هنگام خیلی به پرتاب این تلسکوپ نپرداختم، چون هیچگاه رسالت خود را خبررسانی ندانسته ام. اما در این پست علاقه دارم به ویژگیهای مهم این تلسکوپ که آن را از دیگر رصدخانههای زمینی و فضایی متمایز میکند، بپردازم.
یکی از ویژگیهای مهم این تلسکوپ، فاصلهی زیاد آن از زمین است.
تلسکوپها در سطح زمین با مشکلات اساسی از جمله آلودگی نوری شهرها، وجود سیگنالهای مزاحم بسیار زیاد و همچنین، تضعیف نور به وسیلهی رطوبت موجود در اتمسفر روبرو هستند. به همین خاطر است که تلسکوپهای زمینی در نقاطی بسیار دور از شهرها و همچنین نقاط خشک و مرتفع ساخته میشوند. علت قرار دادن تلسکوپهایی مانند هابل و جیمز وب در فضا نیز، از بین بردن تاثیر اتمسفر زمین روی رصد است. البته تلسکوپ جیمز بسیار دورتر از تلسکوپ هابل قرار دارد. به گونهای که اگر تلسکوپ هابل خراب شود، فضانوردان میتوانند آن را تعمیر کنند، اما تلسکوپ جیمز وب نباید خراب شود، چون غیرقابل دسترس است.
ویژگی دیگری که تلسکوپ جیمز وب را از تلسکوپ هابل متمایز میکند، توانایی این تلسکوپ در رصد امواج در ناحیهی فروسرخ (مادون قرمز) است.
حتما تا به حال تصاویر دوربینهای مادون قرمز را دیدهاید. این دوربینها کاربردهای نظامی و جاسوسی گستردهای دارند، چرا که از پشت موانع نیز میتوانند افراد را به کمک گرمای بدنشان مشاهده کنند. هر جسم داغی از خود اشعهی مادون قرمز ساطع میکند. اگرچه ما نمیتوانیم با چشم و از پشت دیوار حرکات افراد را مشاهده کنیم، اما میتوانیم اشعهی مادون قرمز ساطع شده از بدن آنها را از پشت دیوار ببینیم. به شکلی مشابه، تلسکوپ هابل نور مرئی را رصد میکند. اما اگر در نقاطی از فضا، دیواری از غبار قرار داشته باشد، ما نمیتوانیم به راحتی نور مرئی ورای آن را مشاهده میکنیم. اما تلسکوپ جیمز وب میتواند مثل دوربین مادون قرمز، کمترین گرمای ورای این غبارها را مشاهده کند. پینوشت: مهمترین علتی که تلسکوپ جیمز در فاصلهی یک و نیم میلیون کیلومتری از زمین قرار داده شده است نیز این است که دمای آن حتی الامکان پایین نگه داشته شود تا بتواند، ضعیفترین پرتوهای مادون قرمز را نیز رصد کند. دما در این نقطه، حدود منفی ۲۲۰ درجهی سانتیگراد است.