در یکی از قسمتهای کارتن تام و جری، تام یک مهرهی فلزی را به کمک یک پنیر به خورد جری داده است و هر وقت جری فرار میکند، تام با یک آهنربای قوی، جری را به کنار خود میآورد. زمانی که کودک بودم (حتی اکنون که کودک نیستم) این قسمت از کارتن تام و جری برای من خیلی جذاب بود.
یا مثلا در کارتن میگ میگ، گاهی اوقات گرگ ماجرا، با یک جرثقیل مغناطیسی، یک گوی فلزی را بالا نگه میداشت تا زمانی که آن شترمرغ عبور میکند، اثر مغناطیسی را غیرفعال کند و این گوی فلزی سنگین روی آن شترمرغ سقوط کند که البته هیچگاه در این برنامه ریزی ها نیز موفق نبود. اصلا این پدیدهی مغناطیس و خاصیت آهنربایی پدیدهی بسیار جذابیست. حرکت براده های آهن روی یک کاغذ به کمک آهنربایی در زیر کاغذ برای هر کودکی بسیار شگفت انگیز است.
ما میدانیم کرهی زمین نیز دارای یک میدان مغناطیسی است و به کمک همان میدان مغناطیسی، عقربهی قطب نما، جهت شمال و جنوب مغناطیسی را به دریانوردان نشان میدهد. شدت میدان مغناطیسی زمین در سطح کرهی زمین، چیزی بین ۲۵ تا ۶۵ میکروتسلاست. تسلا واحد اندازه گیری چگالی شار مغناطیسیست.
مثلا این عدد برای آهنرباهایی که کودکان با آنها بازی میکنند یا برای آهنربای یخچال در حد چند میلی تسلا تا چند صد میلی تسلا است.
این عدد برای آهنرباهای به کار رفته در پشت بلندگوها در حد یک تسلاست.
آهنرباهای به کار رفته در دستگاههای MRI قویتر است و شار مغناطیسی برای آنها در حد ده تسلا است. به همین خاطر در هنگام عکس برداری با این دستگاه ها از شما میخواهند وسایل فلزی مانند کلید و ساعت و همچنین کارتهای بانکی و تلفن همراهتان را بیرون از اتاق بگذارید.
آیا در طبیعت از این رقم بزرگتر هم داریم؟
بله خیلی خیلی بزرگتر. ما در کیهان ستارههایی داریم که میدان مغناطیسی آنها آنقدر قویست که اگر با فضاپیمای خود بخواهید از فاصلهی چهارصد هزار کیلومتری آن (معادل فاصلهی ماه از زمین) نیز عبور کنید، بایستی تلفن همراه و کارت بانکی خود را جایی بیرون آن فضا بگذارید تا خراب نشوند. البته با این فرض که از قبل تدابیری برای عدم آسیب به فضاپیمای خود اندیشیده باشید. میدان مغناطیسی این ستارهها آنقدر قویست که اسم آنها را مگنتار (magnetar) گذاشته اند. میدان مغناطیسی مگنتارها در حد یک میلیارد تا صد میلیارد تسلاست.
اگر روزی گذرتان به نزدیکی این ستاره ها افتاد، بیشتر از اینکه نگران کارت بانکی و تلفن همراه و کلید و ساعت و دستبند و کمربند و فضاپیمای خود باشید، بایستی نگران خودتان باشید. چرا که چنین میدان مغناطیسی قدرتمندی میتواند اتمهای بدن شما را کاملا از یکدیگر تفکیک کند و تمام الکترونهای اتمهای بدن شما را جدا کند.
– اَبا اِباد