بسیار دیده میشود کسانی که به تازگی پا در فضای علمی میگذارند، سعی میکنند با استفاده کلمات و اصطلاحات علمی، همه کس و همه چیز را زیر سوال ببرند. شبیه کودکی که به تازگی به تفنگ آبپاش دسترسی پیدا کرده و روی همه آب میپاشد، سعی میکنند همگان را با اصطلاحاتی که علم به آنها داده، زیر سوال ببرند.
غافل از اینکه این اصطلاحات علمی هریک کاربرد خاص خود را دارد و بسته به شرایط، به کارگیری آن متفاوت است.
به عنوان مثال، فردی دیده است که در مقالات علمی، در بخش مقدمه، هرچیزی که گفته شده به یک رفرنس ارجاع داده شده است. فرد نیز تصور میکند که هرکلامی که میشنود، بایستی رفرنسی برای آن ارائه شود. اما این موضوع در همه جا صحیح نیست. مثلا دانش عمومی نیازی به رفرنس ندارد، اینکه کسی بگوید زمین گرد است یا زمین به دور خورشید میچرخد، آنقدر تکرار شده و اثبات شده است که دیگر نیازی به رفرنس ندارد. اکتشافات یا اختراعات نیز نیاز به رفرنس ندارد، بلکه باید اثبات شوند. همینطور است اگر کسی نظر جدیدی ارائه میدهد، نیازی به رفرنس ندارد، بلکه بعد از اینکه اثبات شد، خود رفرنس دیگران میشود.
اصول، قوانین و مفروضات یک نظریه نیز نیاز به رفرنس ندارد. کسی که نظریهی جدیدی ارائه میدهد، نظریهاش را بر یک سری مفروضات بنا میکند و براساس آن نتایجی میگیرد. مثلا یکی از مفروضات نیوتن در نظریهی مکانیک نیوتنی، این است که فضا و زمان، از یکدیگر کاملا مستقل هستند و براساس این فرض، نتایجی میگیرد. اینجا کسی به نیوتن خرده نمیگیرد که باید برای این فرضیهات، رفرنس بدهی. مورد دیگر این است که به فردی که در زمینهای متخصص است گفته شود نظر شخصیات را نگو. فردی که متخصص یک امر است، نظر شخصیاش در آن زمینه، همان نظر کارشناسی است. کسی به ماکس پلانک نمیگوید نظر شخصیات را وارد فیزیک نکن، نظر شخصی او، همان نظر تخصصی و کارشناسی در فیزیک است.
اما مورد بعدی این است که به یک اندیشمند خرده وارد شود که چرا نظریاتت به صورت مقاله در نیامده است؟
این نیز یکی از حرفهایی است که در ذهن و زبان کسانی که تازه به فضای علمی پا گذاشته اند، بسیار میگذرد، غافل از اینکه فلسفه و خرد با علم تفاوت دارد. اکثر اندیشمندان و فیلسوفان معاصر نه از بابت مقالات، بلکه از بابت کتابها و نوشتارهایشان شناخته شده و تاثیرگذارند. مثلا کارل پوپر از بابت کتاب “منطق اکتشافات علمی” و توماس کوهن از بابت کتاب “ساختار انقلابات علمی” شناخته شده اند، نه از بابت مقالاتشان و کسی به آنها نگفته بروید کتابهایتان را مقاله کنید تا ما آنها را بخوانیم.