در انیمیشن بسیار بسیار زیبای رالف اینترنت را خراب میکند (Ralph Breaks the Internet 2018) محصول کمپانی والت دیزنی، زمانی که رالف، شخصیت خرابکار اما خوشقلب این پویانمایی، از طریق نمایشهای ویدئوییاش، در فضای اینترنت به شهرت میرسد، در حالیکه مدام بازخوردها و کامنتهای مثبت دریافت میکند، ناگهان وارد یک تجربهی دردناک میشود. او که تا آن لحظه، فکر میکرده همه در دنیای اینترنت او و ویدئوهایش را دوست دارند، ناگهان وارد بخش کامنتها میشود و صحبتهای تنفرآمیز و تحقیرآمیز کاربران راجع به خودش را میبیند. او حالا با یک واقعیت تلخ روبرو میشود و حرفهایی را میشنود که تا به حال نشنیده است.
یکی میگوید من از رالف متنفرم، دیگری میگوید رالف خیلی احمق است و هریک از این حرفها مثل پتکی روی سرش فرود میآید. پس از لحظاتی مدیر برنامههای رالف وارد میشود و رالف را به شدت غمگین میبیند. بعد به او حرف جالبی میزند. میگوید رالف، چیزهایی که این افراد اینجا میگویند راجع به تو نیست، راجع به خودشان است. هرکسی که اندک فعالیتی در شبکههای اجتماعی دارد، حتما چنین مواردی را تجربه کرده است. در تمامی شبکههای اجتماعی میتوانید افرادی را ببینید که مرتبا علیه شما حملات تندی را ترتیب میدهند، حرفهای پر از نیش و کنایه و توهین و افترا میزنند، شخصیت شما را نشانه میگیرند و تیرهای نفرت و کینه را به سمت شما پرتاب میکنند. اگر اندکی تاثیرگذار باشد، این موارد علیه او شدیدتر است. اگر همچون رالف این نخستین تجربهی شما در این زمینه باشد، احتمالا در ابتدا حس بدی نسبت به خودتان پیدا کنید. شاید همچون رالف با خودتان کلنجار بروید که آیا من اینگونه هستم که اینها میگویند؟
این میتواند انرژی شما را بخورد و خیلی زود خستهتان کند. اما راستش همانطور که مدیر برنامههای رالف به او گفت، این حملات بیش از آنکه دربارهی شما باشد، دربارهی خود آن افراد است. خیلی از انسانها تا درجاتی از انواع و اقسام مشکلات روحی و روانی رنج میبرند و شبکههای اجتماعی فضاییست که این افراد میتوانند با آزادی و فراغ بال، خودشان را در آن تخلیه کنند.
حتی روانشناسان برای این پدیده یک اصطلاح هم ساخته اند و به آن، اثر بازداری زدایی آنلاین یا online disinhibition effect میگویند.
طبق این اثر، از آنجایی که افراد در فضای مجازی، میتوانند ناشناس و نامرئی باقی بمانند و به نوعی از عواقب حرفهایی که میزنند تا حدی در امان هستند، در فضای آنلاین چیزهایی را میگویند که در فضای واقعی بعید است چنین حرفهایی بزنند. خیلی از اینهایی که در فضای مجازی به شما حمله میکنند، اگر شما را از نزدیک ببینند، بعید است که همان زبان تند و تیز را نشان دهند و احتمالا برعکس، زبان چرب و نرمی هم از آنها ببینید. البته ناشناس بودن و نبود عواقب تنها عوامل بروز این پدیده نیستند. اینکه شما نمیتوانید یک ارتباط برخط داشته باشید و همینطور کاهش احساس همدلی در ارتباط مجازی، از عوامل دیگر بروز آن هستند. یکی از پیامدهای مخرب این پدیده، قلدری سایبری (cyberbullying) است که افرادی سعی میکنند از طریق ایجاد احساس خجالت، شرم، ترس و یا احساسات بد دیگر، جلوی فعالیت تاثیرگذار شخصی را بگیرند.
اما همانطور که گفته شد، باید بدانیم که بسیاری از این افراد از مشکلات روحی روانی رنج میبرند و حملات آنها نباید چندان جدی گرفته شود.
– ابا اباد