تمامی چیزهای دارای جرم یا انرژی، همدیگر را جذب میکنند. به این نیرو، نیروی گرانش یا جاذبه گفته میشود.
این نیرو، از بین چهار نیروی بنیادین فیزیکی، ضعیفترین نیروست. به همین علت شما هیچگاه نیروی جاذبهی اجسام اطراف خود را احساس نمیکنید. اما اگر دو آهنربا را به یکدیگر نزدیک کنید، به راحتی نیروی الکترومغناطیسی بین آنها را احساس میکنید. نیروی گرانش در ابعاد بسیار بزرگ مثل سیارات، ستارگان و کهکشانها خود را نشان میدهد. اجرام آسمانی نیز به علت نیروی گرانش، کروی هستند. زمانی که ذرات و غبار با جرم کافی به یکدیگر نزدیک شوند، این ذرات در اثر نیروی گرانش همدیگر را جذب میکنند. از آنجایی که جاذبهی مرکز گرانش در همهی جهات یکسان است، در نهایت شکل جرم آسمانی به کروی تبدیل میشود.
اما چگونه بعضی از سیارات مانند زحل دارای حلقههایی در اطراف خود هستند؟
البته زحل تنها سیارهی منظومهی شمسی نیست که دارای حلقه است و سیارات مشتری، اورانوس و نپتون نیز در اطراف خود حلقه دارند؛ اما حلقههای این سیارات به بزرگی و درخشش حلقههای زحل نیست. حلقههای اطراف زحل احتمالا باقیماندهی قمریست که بیش از حد، به این سیاره نزدیک شده اند. به این فاصله، حد روشه (Roche limit) گفته میشود. حد روچ یا حد روشه، کمترین فاصلهایست که یک قمر میتواند به سیارهی مادر نزدیک شود، بدون اینکه نیروی جاذبهی سیارهی مادر، بر نیروی جاذبهی قمر غلبه کند. اگر قمری بیش از حد روشه به سیارهی مادر نزدیک شود، در اثر جاذبهی سیارهی مادر متلاشی خواهد شد. با توجه به اینکه حلقههای زحل، داخل شعاع روشه واقع شده اند، احتمال اینکه این حلقهها، باقیماندهی قمری قدیمی باشد، زیاد است. اگر زمانی ماه، از فاصلهی ۹۴۹۶ کیلومتری به زمین نزدیکتر شود، ماه نیز متلاشی خواهد شد و احتمالا در اطراف زمین، حلقهای تشکیل میشود.
– اَبا اِباد
تصویر یک قمر که تا حد روشه، به سیارهی اولیه نزدیک شده و متلاشی میشود.
سوال جالبی که در لینکدین در رابطه با این پست پرسیده شد.