هر یک از ما تا به حال داستانهای ناراحت کنندهی زیادی از انقراض گونههای مختلف گیاهی و جانوری را شنیده ایم. در حالیکه علت انقراض اکثر این گونه ها به نوعی انسانها بوده اند، نباید از این نکته غافل شویم که ما در کنار قدرت تخریب بالایی که داریم، همچنین قدرت لازم برای نجات گونههای در حال انقراض را نیز داریم. انسان ها میتوانند از طریق همکاری با یکدیگر و از طریق تلاش های مشترک و به علاوه کمی سرمایه گذاری، گونه های نزدیک به انقراض را نجات دهند و آنها را بازیابی کنند، به شرطی که ارادهی لازم برای این کار وجود داشته باشد. یکی از این گونه ها، عقاب سرسفید (bald eagle) بومی آمریکای شمالیست.
عقاب سرسفید مدتهاست به عنوان نماد ملی ایالات متحده شناخته میشود، به گونه ای که شما میتوانید تصویر آن را در لوگوی بسیاری از بخشها و ادارات دولت فدرال ایالات متحده مشاهده کنید. این عقاب حتی پیش از کشف آمریکا بتوسط اروپاییان، برای بومیان آمریکا نیز پرندهی مهم و الهام بخشی بوده است. با این وجود، در دههی ۱۹۶۰ میلادی، این گونه از پرندگان، در تمام محدودهی زیست خود در آستانهی انقراض قرار گرفت. کاهش جمعیت این پرنده دلایل مختلفی داشت. مثلا بین مردم شایعهای بود که این پرنده دامهای کوچک و کودکان را به عنوان غذا میدزدد و بسیاری از مردم دست به شکار این پرنده میزدند. از طرف دیگر، منابع غذایی عقاب سرسفید در حال کاهش بود. بعدتر با شروع استفاده از آفتکشهای نوع DDT و نازک شدن پوست تخم مرغ این عقابها، این گونه، از طبیعت ۴۸ ایالت به کلی پاک شد و اثری از آن باقی نماند.
در سال ۱۹۶۲، کتاب علمی بسیار مهمی با موضوع حفاظت از محیط زیست اثر راشل کارسون با نام “بهار خاموش” (silent spring)، اثرات مضر DDT را بر روی پرندگان و محیط زیست آشکار نمود. تحت فشار فزایندهی افکار عمومی، آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده، تا حد زیادی، استفاده از DDT را تا سال ۱۹۷۲ ممنوع کرد. از طرف دیگر، این گونه از سال ۱۹۶۷، در فهرست اصلی گونههای در معرض خطر قرار گرفت و به این شکل، حفاظت از آن در برابر شکارچیان و همچنین در برابر از دست دادن زیستگاه، شکلی جدیتر به خود گرفت.
در سالهای بعدی، این گونهی عقاب مجددا به زیستگاههایی که قبلا در آنجا از بین رفته بود، بازگردانده شد. این تلاشها در نهایت در سال ۲۰۰۷ به ثمر نشست و وزارت کشور ایالات متحده، این پرنده را از فهرست گونههای در معرض خطر خارج کرد. طبق آخرین برآوردها، تعداد این پرنده در سال ۲۰۲۱، به عدد ۳۱۶۷۰۰ رسیده است که نشان از یک موفقیت بزرگ در نجات یک گونه از خطر انقراض دارد. البته این تنها یکی از داستانهای موفقیت در حفاظت از محیط زیست است. اما میتواند برای ما ایرانیان بسیار الهام بخش باشد. اگر این گونهی عقاب با تلاش مداوم انسانها، تنها طی ۵۰ سال، از خطر انقراض نجات پیدا کرده است، چرا ما نتوانیم گونهای مانند یوزپلنگ آسیایی را از خطر انقراض نجات دهیم؟
– اَبا اِباد