جهت‌ یابی صدا توسط انسان

امواج صوتی در همه‌ی جهت‌ها منتشر می‌شوند.

هنگامی که یک منبع صوت، یک موج صوتی ایجاد می‌کند، اگر مانعی بر سر راه آن نباشد، موج صوتی با شکلی تقریبا کروی در همه‌ی جهت‌ها پخش می‌شود. رفته رفته با فاصله گرفتن از منبع صوت، انرژی موج کاهش می‌یابد. به همین علت، هرچه از منبع صوت دور شویم، شدت صدایی که می‌شنویم کاهش می‌یابد. در صورتی که امواج صوتی در همه‌‌ی جهت‌ها منتشر می‌شوند،

ما چطور جهت صوت را تشخیص می‌دهیم؟

مثلا اگر دوستمان به عنوان منبع صوت، از سمت چپ ما را صدا می‌زند، چطور تشخیص می‌دهیم که باید به سمت چپ نگاه کنیم؟

مغز ما به گونه‌ای تکامل یافته‌ است که می‌تواند به دو روش اصلی، جهت صدا را تا حدودی تشخیص دهد. در مرحله‌ی اول، اختلاف زمان رسیدن موج صوتی به گوش‌ها، به ما در تشخیص جهت صدا کمک می‌کند. زمانی که صدایی از سمت راست به ما می‌رسد، ابتدا به گوش راست و با یک فاصله‌ی زمانی بسیار کوتاه به گوش چپ می‌رسد. پس یک اختلاف زمانی بین رسیدن صدا به گوش راست و چپ به وجود می‌آید و مغز ما به کمک همین فاصله‌ی زمانی، جهت صدا را تشخیص می‌دهد. طبیعتا گوشی که ابتدا صدا را دریافت می‌کند، به منبع صوت نزدیک‌تر است. به این روش، روش تفاوت زمانی بین گوشی یا Interaural time differences گفته می‌شود. صداهای با فرکانس پایین یا صداهای باس با فرکانس بیش از یک کیلوهرتز که طول موجی کمتر از ۳۰ سانتی‌متر دارند، به گونه‌ای دیگر به ما در جهت‌یابی صدا کمک می‌کنند.

در مورد این صداها، جمجمه‌ی ما همچون یک‌ مانع عمل می‌کند. به عنوان مثال، زمانی که صدایی با این فرکانس از سمت راست می‌رسد، این صدا تنها به گوش راست ما می‌رسد و سر ما، از رسیدن موج صوتی به گوش چپ جلوگیری می‌کند یا از شدت آن می‌کاهد. بدین شکل، ما سریعا متوجه جهت این صوت‌ها می‌شویم. به این روش، روش تفاوت شدت بین گوشی یا Interaural intensity differences گفته می‌شود. ما به کمک این دو روش، جهت صدا را تشخیص می‌دهیم.

– اَبا اِباد