“روزی که موسیقی مُرد”، اسمیست که خوانندهی معروف آمریکایی، دان مکلین، در آهنگ معروف خود با نام پای آمریکایی (American Pie)، بر روز ۳ فوریهی سال ۱۹۵۹ نهاد.
در این روز، سه موسیقیدان بزرگ ژانر راک اند رول، بادی هالی، ریچی ولنس و د بیگ باپر (جی پی ریچاردسون)، هنگامی که قصد داشتند با یک هواپیمای کوچک بیچ کرافت بونانزا، از یووا به داکوتای شمالی بروند، در اثر سقوط هواپیما، کشته شدند. اما نحوهی سقوط این هواپیمای کوچک عجیب بود. هواپیما در ساعت ۵۵ دقیقه بعد از بامداد روز سهشنبه سوم فوریه، از باند شمارهی ۱۷ فرودگاه برخاست. در همین زمان، صاحب این شرکت هواپیمایی کوچک، از ساختمانی خارج از برج مراقبت، در حال تماشای پرواز بود. از این ساختمان، او میتوانست نور دم هواپیما را دنبال کند. هواپیما پس از برخاستن، یک گردش ۱۸۰ درجهای به سمت چپ داشت، آنگاه تا ارتفاع حدود ۸۰۰ پا (۲۴۰ متر) بالا رفت. سپس مجددا کمی به سمت چپ پیچید و ناگهان به نظر رسید که نور انتهای هواپیما در حال آمدن به سمت زمین است و در نهایت، نور هواپیما ناپدید شد. بررسیهای بعدی نشان داد که هواپیما پیش از سقوط از لحاظ فنی کاملا سالم بوده است.
علت سقوط اما، اشتباه خلبان در نتیجهی پدیدهای با نام “گمگشتگی در فضا” یا Spatial Disorientation بوده است.
این پدیده زمانی رخ میدهد که خلبان در تشخیص موقعیت واقعی و جهت حرکت و ارتفاع نسبت به زمین، ناتوان میشود. این خطا ممکن است در اثر توهمات بصری رخ دهد. مثلا خلبانان جنگندهها که در آسمان صاف بر سطح دریا پرواز میکنند، بعضا در تشخیص آسمان و دریا دچار خطا میشوند. همچنین ممکن است این خطا ناشی از حس ضعیف انسان نسبت به سرعت و شتاب رخ دهد. مثلا افزایش شدید سرعت در هنگام برخاستن، به خلبان این احساس را میدهد که دماغهی هواپیما بیش از حد رو به بالاست و خلبان برای تصحیح آن، آن را پایین میآورد. به همین خاطر، به خلبانان آموزش داده میشود که هیچگاه تنها بر حواس خود اطمینان نکنند و بیشتر روی پارامترهای پروازی تمرکز داشته باشند.