چند وقتی‌ست که فهمیده ام بسیاری از انسان‌ها علاقه دارند از آن‌ها سوال پرسیده شود و اگر این سوالات چالش برانگیز باشد، بیشتر به مذاقشان خوش می‌آید. به همین خاطر در تعامل با دیگران مرتبا از آن‌ها سوال می‌پرسم. مثلا نظرت در مورد فلان موضوع چیست؟ وقتی جواب می‌دهد، می‌گویم اگر نظرت در مورد این موضوع چنین است، در مورد آن موضوع دیگر نیز همین نظر را داری؟ با این کار، بحث‌های بسیار جالبی شکل می‌گیرد و سوالات و پاسخ های جدیدی خلق می شود. به نظر می‌رسد بسیاری از انسان‌ها مورد سوال و چالش قرار گرفتن را دوست دارند. من این موضوع را می‌توانم در واکنش مخاطبانم نسبت به نوشتارهایی که حاوی پرسش یا یک معما یا یک بازی چالشی‌ست ببینم. اما حالا وقت آن است که به یک معما-بازی بپردازیم.
آقای جان چارلز هارسانی، یک اقتصاددان آمریکایی-مجاری بود که در سال ۱۹۹۴ موفق شد نوبل اقتصاد ببرد. این آقای هارسانی در سال ۱۹۶۱ شکل خاصی از یک بازی را طرح کرد که به بازی اولتیماتوم معروف است. این بازی توسط اقتصاددانان رفتاری (behavioral economist) و ریاضی‌دانان فعال در نظریه‌ی بازی‌ها (game theory)، بسیار مورد توجه قرار گرفت. خیلی از اقتصاددان‌ها بعدا از این بازی ایده گرفتند تا مدل‌های اقتصادی خودشان را توسعه دهند. اهمیت آن نیز از این جهت بود که انسان باید در آن بین منطق اقتصادی و احساس حرص و طمع خودش قرار بگیرد و دست به انتخاب بزند. باید دید که این انسان‌ها کدام گزینه را انتخاب می‌کنند و البته باید دید که از نظر ریاضی، کدام گزینه خروجی بهتری دارد. بازی یک بازی دو نفره است. به نفر اول مقداری پول داده می‌شود. نفر اول باید به هر شکلی که خودش می‌خواهد پول را به دو قسمت مساوی یا نامساوی تقسیم کند. بعد سهم نفر دوم را بدهد. نکته‌ی بازی اینجاست که نفر دوم روحش هم خبر ندارد که نفر اول پول را چطور تقسیم کرده است. او نمی‌داند که آیا او پول را عادلانه تقسیم کرده یا ناعادلانه. قانون این است که اگر نفر دوم سهمش را بپذیرد، پول به همان نسبت به هر دو نفر می‌رسد. اگر نپذیرد هیچی پولی به هیچکس نمی‌رسد و هر دو ضرر می‌کنند.
اگر بازی چندین مرتبه برگزار شود، بهترین استراتژی برای هر یک از این دو نفر چیست؟
مثلا شما خودتان را به جای شخص دوم تصور کنید.
استراتژی شما در این بازی چیست؟
اگر بگویید من همواره تقسیم را می‌پذیرم، ممکن است شخص مقابل نیز همیشه پول را ناعادلانه تقسیم کند و او سهم زیادی ببرد و در مقابل شما سهم زیادی نبرید. اگر بگویید که من هیچوقت تقسیم را نمی‌پذیرم، در این حالت نه شما و نه نفر اول، هیچوقت پولی نمی‌برید. اگر بگویید که من گاهی تقسیم را می‌پذیرم و گاهی نمی‌پذیرم، بایستی روشن کنید که با چه استراتژی گاهی تقسیم را می‌پذیرید و گاهی نمی‌پذیرید؟
اگر نفر اول خودتان باشید چطور؟
آیا اگر همواره پول را عادلانه تقسیم کنید، بهتر است یا گاهی اوقات نیز ناعادلانه آن را تقسیم کنید؟
شما چه استراتژی را به نفر اول و نفر دوم پیشنهاد می‌کنید که در نهایت هر دو با بیشترین پول از بازی خارج شوند؟
البته نفر اول و دوم نمی‌توانند از ابتدا با هم هماهنگ شوند.
– اَبا اِباد