در فیلم علمی-تخیلی جاذبه (Gravity) محصول سال ۲۰۱۳، در صحنهای از فیلم، فضانوردی را میبینیم که لباس فضانوردی (space suit) او در اثر برخورد زبالههای فضایی، سوراخ شده و فضانورد نگون بخت (تصویر) به طرز فجیعی کشته شده است.
در دنیای واقعی اما احتمال برخورد با زبالههای فضایی طی سفرهای فضایی به خوبی در نظر گرفته میشود. به عنوان مثال، تجهیزات ایستگاه بین المللی فضایی به گونهای ساخته شده است که در مقابل برخورد زبالههای با قطر کوچکتر از یک سانتی متر، مقاوم باشد. در مورد زبالههای بزرگتر اما ایستگاه بین المللی فضایی با تغییر مسیر، از آنها اجتناب میکند. این اتفاق حداقل یک بار در سال رخ میدهد که ایستگاه بین المللی فضایی بدین منظور، مسیر خود را تغییر دهد.
اما اگر در دنیای واقعی، لباس یک فضانورد سوراخ شود، چه اتفاقی برای او میافتد؟
لباسهای فضانوردان به گونهای طراحی شده است تا از فضانورد در برابر شرایط بسیار دشوار در فضا، از جمله تغییرات دمایی شدید، تابشهای شدید و خلاء موجود در فضا محافظت کند. اما مهمترین تاثیر شاید ناشی از خلاء باشد. ما میدانیم که نقطهی جوش آب با کاهش فشار، کاهش مییابد. به همین علت است که آب بر فراز کوهستان زودتر به جوش میآید. همچنین ما میدانیم که ۶۰ درصد وزن بدن انسان را آب تشکیل داده است. نخستین اتفاقی که در صورت قرار گیری در خلاء برای انسان رخ میدهد، تبخیر این آب و انبساط سریع بافتهای بدن انسان است. با تبخیر خون داخل رگها و تشکیل حبابهای زیاد، گردش خون مختل شده و با کاهش خونرسانی به مغز، ظرف ده الی پانزده ثانیه، شخص هوشیاری خود را از دست خواهد داد. از طرف دیگر، خلاء موجود در فضا سریعا باعث تخلیهی هوای درون ریههای فضانورد خواهد شد.
اما خلاء در این نقطه متوقف نمیشود و بخار آب حاصل از تبخیر آب بدن فضانورد را تخلیه میکند. از سوی دیگر، تبخیر که یک فرآیند گرماگیر است، گرمای مورد نیاز خود را از بدن شخص دریافت میکند و بدن شخص سریعا سرد میشود، تا جایی که نقاط نزدیک دهان و بینی کاملا یخ میزند. هرچند در این حالت، فضانورد شانسی برای زنده ماندن ندارد اما این اتفاقات ظرف چند دقیقه میافتد نه چندین ثانیه. همچنین خبر خوب اینکه تاکنون چنین حادثهای رخ نداده است.