یک روزی من و شما در یک کافهای در نیشابور نشسته ایم و در کنار نوشیدن چای و قهوهمان، داریم راجع به مسائل علمی و فلسفی گفتگو میکنیم. جایی در میانهی بحث ما حرف از سرعت بالا میشود. من میپرسم که منظور ما از سرعت بالا در این بحث چیست؟ شما میگویید مثلا سرعت نور؟ من میگویم نه آنقدر بالا.
شما میگویید خب مثلا سرعت یک بوگاتی ویرون که چیزی حدود ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت است. من میگویم نه من سرعتی بالاتر از این مدنظرم است. میگویید هواپیمای ایرباس ای ۳۸۰ چطور؟ بالاترین سرعت آن حدود ۱۱۰۰ کیلومتر بر ساعت است. من میگویم نه باز هم بالاتر. مثلا سرعت یک جنگندهی اف ۲۲، حدود ۲۸۰۰ کیلومتر بر ساعت است. اما هواپیماهای دیگری نیز هستند که سرعتی بسیار بالاتر از این دارند. مثلا اس آر ۷۱ بلک برد، به سرعتی حدود ۴۰۰۰ کیلومتر بر ساعت میرسد. در سال ۲۰۰۴ ناسا آزمایشات برای توسعهی هواپیمای جتی به نام ایکس ۴۳ را آغاز کرد که به سرعت ۱۱۸۰۰ کیلومتر بر ساعت میرسید.
اما سرعت مدنظر من باز هم بالاتر از این سرعتهاست. مثلا سرعت یک موشک هایپرسونیک روسیه به نام موشک آوانگارد، به ۳۲۰۰۰ کیلومتر بر ساعت میرسد. یا مثلا آپولوی ۱۰ در هنگام فرار از جاذبهی زمین به سرعت حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر بر ساعت رسید. اصلا خود زمین با سرعت ۱۰۰ هزار کیلومتر بر ساعت در حال چرخش به دور خورشید است. ما به سرعت های بالاتر نیز رسیده ایم. فضاپیمای جونو که توسط ناسا در سال ۲۰۱۱ به فضا پرتاب شد، در هنگام نزدیک شدن به سیارهی مشتری، به سرعت ۲۶۵۰۰۰ کیلومتر بر ساعت رسید. اما ما توانستهایم چیزهایی بسازیم که از این هم سریعتر حرکت کند، فضاپیمای پارکر که عنوان سریعترین ساخهی بشر را داراست، توانسته به سرعتی حدود ۶۹۲۰۰۰ کیلومتر بر ساعت دست یابد. هرچند این سرعت، سرعت بسیار بالاییست، اما این سرعت معادل شش صدم درصد سرعت نور است.
ما در جهان چیزهایی میشناسیم که سرعتی بسیار بالاتر از این سرعتها و البته بسیار پایینتر از سرعت نور دارند. مثلا نوعی از ستاره ها هستند که به عنوان ستارههای فوق سریع (Hypervelocity Stars) شناخته میشوند. سرعت حرکت بعضی از این ستاره ها به ۲/۵ میلیون کیلومتر بر ساعت یعنی معادل دو دهم درصد سرعت نور میرسد. سرعت بادهای خورشیدی که گاهی اوقات زمین را نیز تحت تاثیر قرار میدهد تا ۳ میلیون کیلومتر بر ساعت میرسد.
میتوانیم به سرعتهای بسیار بالاتر هم جهش کنیم. مثلا یک نوع ستارهی نوترونی با سرعت ۷۰۰ بار در ثانیه دور خودش میچرخد. تصور کنید جسم بزرگی مثل یک ستاره، با چنین سرعتی دور خودش بچرخد. سرعت در سطح چنین ستارههایی به ۷۰ میلیون کیلومتر در ساعت یعنی حدود شش درصد سرعت نور میرسد.
در انفجارهای ابرنواختر، مواد با سرعت ۱۰۸ میلیون کیلومتر بر ساعت یعنی ۱۰ درصد سرعت نور به فضا پرتاب میشود. نوعی از سیاهچالهها نیز وجود دارند که دور خودشان میچرخند. سرعت در سطح این سیاهچالهها به یک میلیارد کیلومتر بر ساعت یعنی ۹۳ درصد سرعت نور میرسد. پس ما در جهان هستی اجرامی داریم که حتی با سرعتهای قابل مقایسه با سرعت نور نیز حرکت میکنند.
ویدئو: انیمیشن یک انفجار ابرنواختر، سرعت اولیه تنها ۱۰ درصد سرعت نور است.
– اَبا اِباد