بارها شاهد بوده‌ام که در بحث پیرامون گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، افرادی سریعا انگشت اتهام را به سمت دولت‌ها و سرمایه‌داران دراز کرده و به نوعی، از مردم سلب مسئولیت می‌کنند. در حال حاضر، سالیانه بیش از ۲۰ تریلیون کالا در سرتاسر جهان مبادله می‌شود. به گونه‌ای که ارزش جهانی تجارت کالا در قرن بیست و یکم، نسبت به قرن گذشته، حدود سه برابر شده است. تولید این حجم از کالا، با انتشار حجم بالایی از گازهای گلخانه‌ای همراه است.
اما چه کسی یا چه کسانی مسئولیت انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از تجارت این حجم از کالا را بر عهده دارد؟
سیاستمداران، تولید کنندگان این کالاها یا مصرف‌کنندگان آن‌ها؟
در حال حاضر به صورت متداول، انتشار گازهای گلخانه‌ای به کشوری که در آن منتشر می‌شود، نسبت داده می‌شود. به این روش، محاسبه بر مبنای تولید یا PBA گفته می‌شود که کشورها از آن، برای گزارش به کنوانسیون تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد استفاده می‌کنند. با این حال، محصولاتی که در یک کشور تولید می‌شود، غالبا در کشوری دیگر مصرف می‌گردد.
حال این سوال ایجاد می‌شود که کدام‌یک مسئول هستند، تولیدکننده یا مصرف کننده؟
کربن دی‌اکسید حاصل از تولید لباسی که در چین تولید می‌شود، به آمریکا منتقل شده و در آنجا خریداری می‌شود، بایستی تنها به حساب چین گذاشته شود؟
فرض کنید کالایی با دو روش، کم آلاینده و بسیار آلاینده تولید شود و محصول روش بسیار آلاینده، ارزان‌تر از روش کم آلاینده باشد. اگر هیچ مسئولیتی متوجه مصرف کننده نباشد، مصرف کننده خواه ناخواه، از بابت قیمت پایین‌تر به سمت استفاده از کالای بسیار آلاینده می‌رود.
از طرف دیگر، آیا روش محاسبه بر مبنای مصرف یا CBA، که تمام مسئولیت انتشار گازهای گلخانه‌ای را بر دوش مصرف‌کننده می‌گذارد، در کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای موثرتر خواهد بود؟
در این حالت، چه انگیزه‌ای باعث می‌شود که تولیدکننده به سمت تولید محصول کم آلاینده برود؟
به تازگی رویکرد جدیدی توسط محققان آلمانی و هلندی، تحت عنوان “مسئولیت مشترک منافع اقتصادی یا EBSR” پیشنهاد شده است که در آن، مسئولیت انتشار گازهای گلخانه‌ای، هم بر عهده‌ی تولیدکننده و هم بر عهده‌ی مصرف کننده است. اما صرف نظر از هریک از این روش‌ها، مشخصا تغییرات اقلیمی همه‌ی مردم را تحت تاثیر قرار خواهد داد.