دوستی داشتم که علاقهی زیادی به جواهرات داشت. هروقت با او حرف میزدم، راجع به الماس صحبت میکرد و معتقد بود که تراش برلیان از هر چیز دیگری باارزشتر و جذابتر است. این دوستی ما به زمان نوجوانی باز میگردد. علائق ما به شدت متفاوت بود، من دوست داشتم دانشمند شوم و او دوست داشت تاجر برلیان. برای من علم و دانش ارزش ویژه ای داشت و برای او برلیان بسیار مهم بود. البته من نمیخواهم اینجا این دو را با یکدیگر مقایسه کنم و دوباره پرسش کلیشه ای علم بهتر است یا ثروت را مطرح نمایم. بلکه اینجا قصد دارم الماس را با چوب مقایسه کنم. بله الماس و چوب.
اتم کربن، قسمت اصلی ساختار هردوی آنهاست و آرایش اتمها در این دو ساختار با یکدیگر متفاوت است. الماس از لایههای کربن که به صورت فشرده و منظم در کنار هم قرار گرفته اند ساخته شده و چوب از مولکولهای آلی حاوی کربن و هیدروژن و اکسیژن و دیگر اتمها ساخته شده است. با این حال، مانند الماس، جنگی برای چوب وجود ندارد. برخلاف الماس، چوب به راحتی و به مقدار زیاد روی زمین در دسترس است. ظاهر چوب نیز مانند ظاهر الماس درخشان و جذاب نیست. کسی از چوب روی گردنبند و وسائل زینتی خودش استفاده نمیکند، اما الماس به زیورآلات زیبایی خاص و ویژهای میبخشد.
تجارت الماس در هر سال، به ۳۰ میلیارد دلار میرسد. در کشورهای آفریقایی مانند آنگولا، جمهوری دموکراتیک کنگو و سیرالئون که دارای معادن الماس هستند، همواره گروه هایی به مبارزه با دولتها میپردازند تا بر معادن الماس کنترل پیدا کنند. از طرف دیگر، شورشیان در این کشورها، سود حاصل از فروش الماس را صرف خرید تسلیحات برای مبارزه با دولتهای مستقر میکنند که این الماسها توسط سازمان ملل، به عنوان الماسهای خونین (blood diamonds) شناخته میشود.
در طول تاریخ، اتفاقات زیادی حول الماس رخ داده است که اشاره به آنها در این مقاله نمیگنجد.
اما برگردیم به سوال اصلیمان که چوب با ارزش تر است یا الماس؟
پاسخ به این سوال، بستگی به این دارد که در چه مقیاسی به آن نگاه کنیم. اگر نگاه ما محدود به زمین باشد، مسلم است که ارزش الماس بسیار بیشتر است. اما اگر نگاهمان را کمی گستردهتر کنیم و مثلا در مقیاس منظومهی شمسی بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم، پاسخ چوب است. مقدار چوب در منظومهی شمسی و حتی در جهانی که ما میشناسیم، بسیار بسیار کمتر از مقدار الماسیست که میدانیم در کیهان وجود دارد. اگر کمی پایمان را از زمین آنطرفتر بگذاریم، دیگر الماس خریداری نخواهد داشت. چرا که مثلا در سیارات نپتون و اورانوس، باران الماس میبارد.
دانشمندان بیش از چهل سال است که این موضوع را میدانند، اما هنوز کوچکترین اثری از حیات در هیچ کجای کیهان پیدا نکرده اند چه رسد به چوب. پس اگر روزی آدم فضاییها به زمین بیایند، احتمالا بیش از اینکه دنبال سکه و دلار و طلا و الماس و برلیان و بیت کوین و سهام باشند، به دنبال حیات یا حتی محصولات آن یعنی همین چوبها خواهند بود. شاید با این تفکر، قدر درخت توی حیاط یا جلوی ساختمان را بیشتر بدانیم و از او، بیشتر مراقبت کنیم.
– اَبا اِباد