کرمچاله (#wormhole) یک ساختار فرضیست که میتواند با ایجاد یک میانبُر در فابریک فضا-زمان، دو نقطهی بسیار دور از نظر فضایی یا زمانی را به یکدیگر متصل کند. تصور کنید که فضا همچون یک کاغذ است و شما میخواهید روی این کاغذ از نقطهای به نقطهای دیگر بروید. نزدیکترین راه این است که یک خط مستقیم بین این دو نقطه را طی کنید. اما یک راه دیگر نیز وجود دارد و اینکه کاغذ را تا کنید تا نقطهی مبدا و نقطهی مقصد بر هم منطبق شوند. آنوقت با طی یک فاصلهی بسیار کوتاه، شما وارد نقطهی جدید میشوید. این دقیقا اتفاقیست که در یک کرمچاله رخ میدهد.
کرمچاله فضا-زمان (#spacetime) را خمیده میکند تا نقاط بسیار دور از هم به همدیگر نزدیک شوند و بعد با برقراری یک پل بین آنها، امکان سفرهای با سرعت سریعتر از سرعت نور و همچنین سفر در زمانهای مختلف جهان را فراهم میکند. کرمچالهها یکی از حالات خاص در حل معادلات میدان اینشتین هستند، اما هنوز معادل فیزیکی آنها پیدا نشده است. سادهترین شکل کرمچاله که ممکن است یافت شود، پل اینشتین-روزن (Einstein-Rosen Bridge) نام دارد. این کرمچاله از یک سیاهچاله (#blackhole) و یک سفیدچاله (#whitehole) ساخته میشود. ما قبلا با سیاهچاله آشنا شدهایم. سیاهچاله قسمتی از فضاست که گرانش در آن آنقدر قویست که هیچ چیزی حتی نور، نمیتواند از آن فرار کند.
سفیدچاله برخلاف سیاهچاله، قسمتی از فضاست که هیچ چیزی نمیتواند به آن وارد شود و هرچیزی که درونش است را نیز به بیرون پرتاب میکند. البته ما هنوز سفیدچالهای هم پیدا نکرده ایم. ایدهی پشت پل اینشتین-روزن نیز این است که چیزی وارد سیاهچاله شود و از طریق ارتباط بین سیاهچاله و سفیدچاله، به سفیدچاله برسد و بعد از سفیدچاله بیرون بیفتد. اما همانطور که گفته شد، ما هنوز نتوانستهایم چنین چیزی را پیدا کنیم، چرا که به نظر کرمچالهها پایدار نیستند.
یکی از چیزهایی که باعث ناپایداری آنها میشود، تاثیر گرانش (#gravity) قوی سیاهچالهها بر روی آنهاست. شاید بایستی از جنس نوع خاصی از ماده باشند که تحت تاثیر گرانش قرار نگیرند یا دارای جرم یا فشار منفی باشند. اما اگر روزی بتوانیم کرمچالهای بیابیم یا بسازیم، امکان سفرهای بین ستاره ای (#interstellar)، بین کهکشانی (#intergalactic) یا حتی بین کیهانی (#interuniversal) و بین زمانی فراهم میشود. اما این موضوع پارادوکسهای فلسفی به همراه خواهد داشت. از جمله سفر در زمان که میتواند پارادوکسهای علی و معلولی با خود به همراه داشته باشد. اینکه شما بتوانید به کمک کرمچاله به گذشته سفر کنید و چیزی را در گذشته تغییر دهید، آنوقت اگر در گذشته چیزی را تغییر داده اید، چرا قبل از این سفر، در زمان حال، آن چیز تغییر نکرده بود؟
به هر صورت، ما هنوز جز معادلات ریاضی، هیچ نشانهای بر وجود این ماشینهای فضا-زمان پیدا نکرده ایم.
– اَبا اِباد